ÖLÜM SİGORTASI

[admin]

ÖLÜM SİGORTASI
1. Ölüm Sigortasından Sağlanan Yardımlar
Ölüm sigortasından;
- Ölüm aylığı,
- Ölüm toptan ödemesi,
- Evlenme ödeneği,
- Cenaze ödeneği,
yardımları yapılmaktadır.
2. Yararlanma Şartları
Kanuna göre, ölüm aylığından yararlanmada sigortalıya ilişkin koşullar 32 nci
maddede, hak sahiplerine ilişkin koşullar ise 34 üncü maddede düzenlenmiştir.
Kanunun geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrası; “17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı,
2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga
17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve
diğer ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte
olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değişikliği nedeniyle
artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten
kaldırılan ilgili kanun hükümleri uygulanır.” hükmünü amirdir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası
gereğince, ölen sigortalının hak sahiplerine gelir ve aylık bağlanması ile bu gelir ve aylıkların
durum değişikliği hallerinde artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında
Kanunun yürürlük tarihinden önce ölen sigortalılar için mülga kanun hükümleri, Kanunun
yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalılar için ise Kanun hükümleri uygulanmakta iken
5/12/2017 tarihinde anılan fıkrada yapılan değişiklik gereğince, Kanunun yürürlük tarihinden
önce ölen sigortalıların Kanunun geçici 1 inci maddesi kapsamında olmayan hak sahiplerine
gelir veya aylık bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile gelir veya aylığın
hesaplanması ve paylaştırılmasında ölüm tarihindeki, hak sahiplerine ilişkin koşulların
tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki Kanun hükümleri
uygulanacaktır.
2.1. Sigortalıya İlişkin Koşullar
2008/Ekim ay başından önce ölen 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların hak
sahiplerine gelir veya aylık bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespitinde ölüm
tarihindeki Kanun hükümleri uygulanacaktır.
2008/Ekim ay başından itibaren ilk defa 4/1-(c) kapsamında sigortalı olanlar için
Kanun hükümleri uygulanacaktır.
Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre ölüm aylığı;
- En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/1-(a)
sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup,
toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
85
- Kanunun 47 nci maddesinde belirtilen sebeplerle kazaya uğramış, malullük, vazife
malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık
aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
- Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak
çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde
bağlanacaktır.
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları için öngörülen her türlü
borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından,
gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate
alınmayacaktır. Ancak, 2008/Ekim ay başından önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında
borçlanılan tüm süreler dikkate alınacaktır.
Örnek 1: 4/9/2009 tarihinde ölen sigortalının 500 gün 4/1-(a) kapsamında hizmeti,
540 gün de sağlığında kendisi tarafından yapılan askerlik borçlanması bulunmaktadır. Bu
durumda, ölen sigortalının borçlanma süresi hariç en az 900 prim ödeme gün koşulunun yerine
gelmemiş olması nedeniyle hak sahiplerine aylık bağlanamayacaktır.
Örnek 2: 4/1-(a) kapsamındaki sigortalı 22/10/2009 tarihinde vefat etmiş olup, ölüm
tarihinde 1/1/2006-30/8/2008 süresinde toplam 910 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda,
900 prim ödeme gün koşulu yerine gelmekle birlikte, 5 yıllık sigortalılık süresi şartı yerine
gelmediğinden hak sahiplerine aylık bağlanamayacaktır.
Örnek 3: 25/2/2008 tarihinde ölen ve 4/1-(a) kapsamında 500 gün hizmeti olan
sigortalının hak sahibi, sigortalının yurtdışında geçen 400 günlük hizmet süresini borçlanmış
ve borçlanma bedelini 7/4/2009 tarihinde ödeyerek aylık talebinde bulunmuştur. 5 yıllık
sigortalılık süresi şartının da bulunması halinde, 1/5/2009 tarihinden itibaren hak sahibine
ölüm aylığı bağlanacaktır.
Kanunun 32 nci maddesindeki ölüm aylığı bağlanabilmesi için aranan 1800 prim gün
koşulu 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalıları için geçerli olup, 1800 prim gün koşulunun
oluşmasında, gerek ölen sigortalının gerekse hak sahiplerinin yaptıkları tüm borçlanmalar
dikkate alınacaktır. Bu koşulun tek başına yerine gelmesi yeterli olup ayrıca, sigortalılık süresi
aranmayacaktır.
Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışmış
olan sigortalının ölümü halinde, en son tabi olduğu sigortalılık hali esas alınarak hak
sahiplerine aylık bağlanacaktır.
Kanunun geçici 2 nci maddesi gereğince, 2008/Ekim ay başından önce sigortalı olup,
bu tarihten sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına ya da
Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olanlar
hakkında mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılmaya devam edilecek olup,
mülga 2829 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi gereğince sosyal güvenlik kurumlarına tabi
çalışmış olanların hizmet süreleri, aynı tarihlere rastlamamak kaydıyla aylık bağlanmasına
hak kazanıldığında birleştirilecektir. Ancak, birleşik hizmet süreleri üzerinden son tabi olunan
sigortalılık haline göre aylığa hak kazanılamaması halinde, bu defa diğer sigortalılık
hallerindeki hizmetlere göre ayrı ayrı değerlendirme yapılarak, müstakil hizmetlere göre
aylığa hak kazanacağı sigortalılık hali esas alınacak ve müstakil hizmetlere göre aylık bağlama
şartlarının oluşması halinde, diğer sigortalılık statüsünde geçen hizmetler aylık bağlama
işlemlerinde dikkate alınacaktır. Ayrıca, Kanunun 41 inci maddesine göre borçlanma talebe
bağlı olduğundan hak sahipleri borçlanmaya zorlanmayacaktır.
Örnek 4: 2008/Ekim ayı öncesinde sigortalı olan ve 1/10/2010 tarihinde vefat eden
sigortalının 910 gün 4/1-(a) kapsamında, 200 gün 4/1-(b) kapsamında hizmeti olup, son
sigortalılık hali 4/1-(b)’dir. Hak sahiplerine son sigortalılık hali olan 4/1-(b)’ye göre aylık
bağlanabilmesi için 1800 prim gün sayısının tamamlanması gerekmekte olup, 1800 prim gün
sayısı tamamlanamadığından 4/1-(b) sigortalılık haline göre aylık bağlanamamaktadır. Bu
durumda hizmetler birleştirilmeyerek 5 yıllık sigortalılık süresi ve 900 gün koşuluna göre 4/1-
(a) kapsamında 4/1-(b) kapsamındaki hizmetler de dikkate alınarak aylık bağlanacaktır.
Örnek 5: Örnek 4’teki sigortalının 4/1-(b) kapsamındaki hizmetinin 500 gün olduğu
varsayıldığında, hak sahiplerine 390 gün askerlik borçlanması yaptırılarak 4/1-(b) sigortalılık
haline göre aylık bağlanacak olmasına rağmen, askerlik borçlanması talebe bağlı olduğundan
hak sahipleri askerlik borçlanmasına zorlanmayacaktır.
İlk defa Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olanların vefatları halinde de
yukarıdaki şekilde işlem yapılacaktır.
Kanunun geçici 9 uncu maddesinin son fıkrasında, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayan sigortalıların, bu Kanunun
yürürlük tarihinden önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en az 1800 gün olması
halinde bu çalışmalarının dörtte birinin toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edileceği, bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa maden işyerlerinin yer altı veya yer altı
münavebeli işlerinde çalışmaya başlayanlar hakkında, Kanunun fiili hizmet zammı süresine
ait hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
2008/Ekim tarihinden sonra ilk defa maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışan
sigortalılarla ilgili olarak da Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasının (10) numaralı alt
bendi kapsamında sayılan maden işlerinin yer altı işlerinde geçen prim ödeme gün sayılarına,
bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 180 gün, fiili hizmet
süresi zammı olarak eklenmektedir.
Ölüm aylığı bağlanması koşullarından en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam
900 prim ödeme gün sayısı şartının yerine gelmesinde, sigortalının varsa birden fazla
sigortalılık haline göre hizmetleri ve fiili hizmet süresi zammı gün ilavesi dikkate alınacak ve
en son tabi olduğu sigortalılık haline göre aylık bağlama işlemi gerçekleştirilecektir.
Örnek 6: 5/11/2017 tarihinde vefat eden sigortalının hak sahibi eşinin 17/1/2018
tarihinde ölüm aylığı bağlanması için talepte bulunması üzerine, sigortalının dosyasının
incelenmesinde borçlanma hariç 884 prim ödeme gün sayısının bulunduğu ve çalışmasının
546 gününün 1/10/2008 sonrası fiili hizmete tabi yeraltı çalışması olduğu tespit edilmiştir. Söz
konusu işyerlerinde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 180 gün ilave edilmek
suretiyle, 546 prim ödeme gün sayısı için 273 gün fiili hizmet süresi zammı hesaplanarak 1157
(884 +273) prim ödeme gün sayısı ile hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacaktır.
2.2. Hak Sahiplerine İlişkin Koşullar
Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendinde hak sahibi
kavramı; “Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya
yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan
ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babası” olarak tanımlanmıştır.
Kanunun 56 ncı maddesinde, ölen sigortalının hak sahiplerinden;
- Kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı veya gelir ya da aylık bağlanmış olan
sigortalıyı kasten öldürdüğü veya öldürmeye teşebbüs ettiği veya bu Kanun gereğince sürekli
iş göremez hale veya malul duruma getirdiği,
- Kendisinden aylık bağlanacak sigortalıya veya gelir ya da aylık bağlanmamış olan
sigortalıya veya hak sahibine karşı ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan
doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi nedeniyle ölüme bağlı bir
tasarrufla mirasçılıktan çıkarıldıkları,
hususunda kesinleşmiş yargı kararı bulunan kişilere gelir veya aylık ödenmeyeceği
öngörülmüştür.
Kanunun 56 ncı maddesinde, kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı veya gelir ya da
aylık bağlanmış olan sigortalıyı kasten öldürdüğü veya öldürmeye teşebbüs ettiği veya bu
Kanun gereğince sürekli iş göremez hale veya malûl duruma getirdiği hususunda kesinleşmiş
yargı kararı bulunan kişilere aylık bağlanamayacağı düzenlendiğinden kişinin, kendisinden
aylık bağlanacak kişiyi kasten öldürmesi yeterli sayılacak ve aylık bağlanmaması için
herhangi bir mahkumiyet şartı aranmayacaktır.
Kanunun 34 üncü maddesine göre, sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanırken
aranan şartlar aşağıda belirtilmiştir.
2.2.1. Eşe Aylık Bağlama Şartları
Kanunun 3 üncü maddesinde ölen sigortalının eşi hak sahibi olarak belirtilmiş, 32 nci
maddesinde ölüm sigortasından aylık bağlanmasında aranacak koşullar düzenlenmiş olup,
sigortalının ölümü ile dul kalan eşe aylık bağlanabilmesi için, ölüm tarihinde sigortalı ile 4721
sayılı Kanuna uygun olarak evlilik birliğinin bulunması gerekmektedir. Söz konusu evlilik
birliğinin sona ermesi ise boşanma kararının kesinleşmesi ile hüküm ifade etmektedir.
Boşanma davası devam ederken vefat eden sigortalının eşinin hak sahipliği hususunda;
- Ölen sigortalının mirasçıları tarafından 4721 sayılı Kanunun 181 inci maddesine göre
boşanma davasına devam edilmemişse, evlilik boşanma ile değil ölüm ile sonuçlandığından
sağ kalan eşe Kanun hükümlerine göre aylık bağlanacaktır.
- Ölen sigortalının mirasçılarından birinin 4721 sayılı Kanunun 181 inci maddesine
göre davaya devam etmesi ve mahkeme kararı ile hayattaki eşin kusurlu olduğunun tespit
edilmesi halinde aylık bağlanmayacaktır.
- Hayattaki eşin hak sahipliği sıfatının söz konusu karar kesinleşene kadar devam ettiği
hususu göz önüne alındığında, sigortalının ölüm tarihinden kararın kesinleşme tarihine kadar
geçen süre için eşe aylık bağlanacak ve kesinleşme tarihini takip eden ödeme dönemi başından
itibaren aylık kesilecektir.
- Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacak
dosyalarda hatalı işlemin tespit tarihi olarak sigortalının mirasçılarının Kuruma yaptıkları son
başvuru tarihi dikkate alınacaktır.
2.2.2. Çocuklara Aylık Bağlama Şartları
Ölüm aylığı bağlanmasında evlilik bağı içinde doğan çocuklar ile sigortalı ve eşi
tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş yahut babalığı hükme bağlanmış
çocuklar da hak sahibi sayılmaktadır. Ölüm aylığına hak kazanma şartları yönünden çocuklar
için ortak koşul;
- Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri
bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular,
- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde
mesleki eğitim gören öğrenciler,
- Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan
öğrenciler,
- Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler,
- 2547 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan ve aylık
prime esas kazanç tutarı 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının
otuz katından fazla olmayan öğrenciler,
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
88
- Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve
değiştirme eğitimine katılan kursiyerler,
hariç olmak üzere, Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama veya
kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olmasıdır.
7103 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasına
27/3/2018 tarihinden geçerli olmak üzere, “Ancak, hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve
dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını
doldurmayanların, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında
sigortalı sayılmaları, bunlara aylık bağlanmasına engel oluşturmaz.” cümlesi eklenmiştir.
Maddenin yürürlük tarihi olan 27/3/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanması
talebinde bulunan çocuklardan 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılanlara; 18 yaşını, lise ve
dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını
doldurana kadar aylık bağlanacaktır. Aylık almakta iken 4/1-(a) kapsamında sigortalılığa tabi
çalışmaya başlayan hak sahibi çocukların da Kanunda belirtilen yaş ve öğrencilik nitelikleri
devam ettiği sürece bağlanan aylıkları kesilmeyecektir.
27/3/2018 tarihinden önce gelir/aylık bağlanması talebinde bulunup, henüz işlemleri
tamamlanmayan ve yapılan değişikliğe göre hak sahibi olduğu tespit edilen çocukların
gelir/aylıkları da Kanunun yürürlük tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
27/3/2018 tarihinden önce Kanunda öngörülen yaş ve öğrenim koşullarını taşımalarına
rağmen 4/1-(a) kapsamında çalışmaları nedeniyle talepleri reddedilenlerin yeniden talepte
bulunmaları halinde aylık başlangıç tarihleri zaman aşımı hükümleri de dikkate alınarak
Kanunun yürürlük tarihine göre belirlenecektir.
Hak sahibi çocukların yabancı ülke mevzuatına, Kanunun 4/1-(b) ve 4/1-(c) bentlerine
tabi çalışmaları ya da kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir ve aylık almaları halinde ise mevcut
uygulamaya devam edilerek aylık bağlanmayacak, bağlanan aylıkları ise kesilecektir. Ancak,
aynı anda Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak
şekilde çalışan ve Kanunun 53 üncü maddesi uyarınca 4/1-(a) bendi kapsamında sigortalı
sayılan ve 4/1-(b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları da devam eden hak sahibi çocukların
aylıkları kesilecektir.
Kanunun 50 nci maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olunan süreler zorunlu
çalışma kapsamında değerlendirilmediğinden diğer şartların taşınması halinde aylıkların
kesilmesini gerektirmeyecektir.
Örnek 1: Yaşlılık aylığı almakta iken 5/1/2017 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı
1/7/2001 doğum tarihli erkek çocuğuna 1/2/2017 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmıştır.
4/4/2018 tarihinde 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlayan hak sahibi çocuğun aylığı öğrenim
görmemesi halinde 18 yaşını doldurduğu 1/7/2019 tarihine kadar ödenmeye devam edecektir.
Söz konusu erkek çocuğun 4/1-(a) kapsamında çalışmaya devam etmesi ve lise öğrenimi
görmesi halinde 20, yükseköğrenime devam etmesi halinde ise 25 yaşına kadar aylıkları
ödenecektir.
Örnek 2: 20/6/2018 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı ölüm aylığı bağlanması
talebinde bulunan 1/1/1994 doğumlu bekar kız çocuğunun 10/12/2016 tarihinden itibaren 4/1-
(a) kapsamında çalıştığı ve aynı zamanda yükseköğrenim gördüğü anlaşılmıştır. Söz konusu
kız çocuğuna 1/7/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacak ve hizmet akdine tabi
çalışmalarının devam etmesi halinde yükseköğreniminin de devam etmesi koşuluyla 25 yaşını
dolduracağı 1/1/2019 tarihine kadar aylıkları ödenmeye devam edilecektir.
Örnek 3: Örnek 2’teki kız çocuğunun;
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
89
- Hizmet akdine tabi çalıştığı işyerinden 15/7/2018 tarihinde ayrılması halinde
öğrenciliğinin devam edip etmediğine bakılmaksızın ölüm aylığı ödenmeye devam
edilecektir.
- 15/7/2018 tarihinde mezun olması ancak 4/1-(a) kapsamındaki çalışmalarının devam
etmesi halinde ise aylıkları mezun olduğu tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren
kesilecektir.
- 8/9/2018 tarihinde evlenerek evlenme ödeneği talebinde bulunması halinde almakta
olduğu aylığının iki yıllık tutarı evlenme ödeneği olarak ödenecektir.
Örnek 4: 21/11/2008 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı 5/10/1996 doğum tarihli erkek
çocuğuna 1/12/2008 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmış ve lise öğrenimine devam
etmesi nedeniyle 20 yaşına kadar aylıkları ödenerek yaşını doldurduğu tarihi takip eden ödeme
dönemi başından itibaren aylıkları kesilmiştir. Hak sahibi çocuk 1/2/2018 tarihinde 4/1-(a)
kapsamında çalışmaya başlamış ve 5/9/2018 tarihinde yükseköğrenime başlaması nedeniyle
22/10/2018 tarihinde aylık bağlanması talebinde bulunmuştur. Söz konusu çocuğa müracaat
tarihini takip eden ay başı olan 1/11/2018 tarihinden itibaren aylık bağlanacak olup,
öğrenciliği devam ettiği sürece 25 yaşını doldurduğu tarihe kadar bağlanan aylığı ödenmeye
devam edilecektir.
7103 sayılı Kanun ile Kanuna eklenen geçici 74 üncü madde ile maddenin yürürlük
tarihinden önce ilgili kanunlarına göre gelir veya aylık bağlanan hak sahibi çocuklardan 18
yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25
yaşını doldurmayanların 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılmalarının, ödenmekte olan gelir ve
aylıklarının kesilmesini gerektirmeyeceği öngörüldüğünden gerek Kanun gerekse 506, 2925,
1479 ve mülga 2926 sayılı kanun hükümlerine göre ölüm aylığı alan hak sahibi çocukların
27/3/2018 tarihinden sonra hizmet akdine tabi çalışmaları halinde Kanunda belirtilen
öğrencilik nitelikleri devam ettiği sürece yine Kanunda belirlenen yaş koşulları oluşana kadar
aylıklarının ödenmesine devam edilecektir.
Ayrıca söz konusu maddede, 27/3/2018 tarihinden önce çalışmaları nedeniyle ilgili
kanunlarına göre gelir veya aylıkları kesilen ve bu Kanunun 34 üncü maddesinin birinci
fıkrasının son cümlesinde belirtilen şartları taşıyanlardan, gelir veya aylık bağlanması için
yazılı istekte bulunanların gelir ve aylıklarının, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip
eden ay başından itibaren başlatılacağı ve bağlanan gelir ve aylıklar için geriye yönelik
herhangi bir ödeme yapılmayacağı öngörülerek maddenin yürürlük tarihinden önce hizmet
akdine tabi çalışmaları nedeniyle aylığı kesilmiş olan çocukların da 34 üncü maddede yapılan
değişiklikten yararlandırılmaları sağlanmıştır.
27/3/2018 tarihinden önce 4/1-(a) kapsamındaki çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilen
hak sahibi çocukların, yeniden talepte bulundukları tarihte Kanunda öngörülen yaş ve/veya
öğrenim koşullarını kaybettiklerinin tespit edilmesi halinde, zaman aşımı hükümleri de
dikkate alınarak aylıkları 27/3/2018 tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacak ve
Kanunda öngörülen yaş ve/veya öğrenim koşullarının ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme
dönemi başı itibariyle kesilerek, söz konusu süre için hesaplanan aylıklar hak sahiplerine
ödenecektir.
27/3/2018 tarihinden önce 4/1-(a) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlaması
nedeniyle aylığı kesilen ve bu çalışmaları devam eden kız çocuklarından, öğrenim görmeleri
nedeniyle yeniden aylık bağlanması talebinde bulunan, ancak 27/3/2018 tarihi ile talep tarihi
arasında evlenmiş olduğu tespit edilenlere 27/3/2018 tarihini takip eden ay başı ile evlenme
tarihini takip eden ödeme dönemi süresince hesaplanan aylıkları ödenecek, söz konusu kız
çocuklarına evlenme ödeneği ödenmesini talep etmeleri halinde ise Kanunun 37 nci maddesi
gereği evlenme ödeneği ödenecektir.
Yapılan değişikliğin yürürlük tarihi 27/3/2018 olduğundan bu tarihten önceki sürelere
ilişkin 4/1-(a) kapsamında çalışmaları nedeniyle hatalı gelir/aylık ödendiği tespit edilerek borç
çıkartılan yersiz ödeme miktarlarının tahsili işlemlerine devam edilecektir.
27/3/2018 tarihinden önceki ve sonraki sürelere ilişkin 4/1-(a) kapsamında çalışmaları
tespit edilen hak sahibi çocukların, söz konusu sigortalılık süresince Kanunda belirtilen yaş
ve öğrenim şartlarını taşıdıklarının anlaşılması halinde, Kanunun yürürlük tarihinden önceki
sürelerde yapılan ödemeler yersiz ödeme olarak değerlendirilecek, Kanunda yapılan
değişiklik nedeniyle ödenmesi gereken 27/3/2018 tarihinden sonraki sürelere ilişkin ise
herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Örnek 5: Örnek 4’teki 1/12/2008 tarihinden itibaren ölüm aylığı alan 5/10/1996
doğum tarihli erkek çocuğun, 12/9/2016 tarihinden itibaren yükseköğrenime başlamış ve
aylıklarının 1/2/2018 tarihinde 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmiş
olması halinde, öğreniminin devam etmesi koşulu ile 22/10/2018 tarihli talebine istinaden
aylıkları 27/3/2018 tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacak, Kanunun yürürlük
tarihinden önceki süreye ilişkin herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.
Örnek 6: 8/2/2007 tarihinde ölen babasından dolayı 1/3/2007 tarihinden itibaren 506
sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan 15/5/1995 doğum tarihli bekar kız çocuğu 3/7/2018
tarihinde 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlamıştır. Yapılan incelemede hak sahibi çocuğun
1/9/2016 tarihinden itibaren yükseköğrenime devam ettiği anlaşıldığından öğrenimi devam
ettiği sürece 25 yaşına kadar aylıkları 4/1-(a) kapsamındaki çalışması nedeniyle
kesilmeyecektir.
Örnek 7: 25/4/2008 tarihinde ölen annesi nedeniyle 1/5/2008 tarihinden itibaren 1479
sayılı Kanun hükümlerine göre aylık almakta iken 12/1/2018 tarihinden 4/1-(a) kapsamında
çalışmaya başlaması nedeniyle aylıkları kesilen 11/12/1999 doğumlu erkek çocuğunun halen
lise öğrenimine devam etmesi nedeniyle 1/9/2018 tarihinde aylıklarının yeniden
başlatılmasını talep etmesi halinde söz konusu aylıklar 27/3/2018 tarihini takip eden ay
başından başlatılacak olup, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreye ilişkin herhangi bir
ödeme yapılmayacaktır. Hak sahibi erkek çocuğun 1/9/2018 tarihli talebine göre yapılan
incelemede, 1/7/2018 tarihinde liseden mezun olduğunun tespit edilmesi halinde hak sahibi
çocuğun aylıkları 1/4/2018 tarihinde başlatılacak, 1/7/2018 tarihini takip eden ödeme dönemi
başı itibariyle kesilecek ve sadece söz konusu süreye ilişkin aylıkları ödenecektir.
Örnek 8: 2008 yılı Ekim ayı başı öncesinde 5434 sayılı Kanun kapsamında 7 yıl 2 ay
hizmeti bulunmakta iken 11/6/2007 tarihinde vefat eden babasından dolayı 1/11/2008
tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında aylık bağlanan
3/10/1996 doğumlu erkek çocuğun, 4/8/2017 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında
çalışmaya başladığı 26/9/2018 tarihinde tespit edilmiştir. Bu erkek çocuğun, yükseköğrenim
yapması halinde Kanunun yürürlük tarihi olan 27/3/2018 tarihinden önceki sürelerde
(1/9/2017-1/4/2018 tarihleri arası) yapılan ödemeler, yersiz ödeme olarak değerlendirilecek
ve borç çıkartılacak, 1/4/2018 tarihinden sonraki aylıkları ise ayrıca bir talep aranmaksızın,
25 yaşını geçmemek üzere yükseköğrenime devam ettiği sürece ödenmeye devam edilecektir.
Örnek 9: Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında, annesinin 2008 yılı Ekim ayı
başı öncesinde 5434 sayılı Kanun kapsamındaki 5 yıl 1 aylık hizmeti esas alınarak 1/5/2009
tarihinden itibaren aylık bağlanan 3/7/1994 doğumlu kız çocuğun, 4/4/2017 tarihinden
itibaren 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle aylığı 1/5/2017 tarihinden itibaren
kesilmiştir. Bu kız çocuğunun, 27/2/2019 tarihindeki talebi kapsamında yükseköğrenime
devam etmesi nedeniyle aylığı 1/4/2018 tarihinden itibaren bağlanacak, ancak 18/11/2018
tarihinde evlenmiş olması nedeniyle de 1/12/2018 tarihinden itibaren aylığı bu defa evlenme
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
91
dolayısıyla kesilecektir. Söz konusu kız çocuğuna talebi halinde ayrıca evlenme ödeneği
ödenecektir.
Çocuklara ilişkin diğer koşullar, kız, erkek ve malul çocuklara göre farklılıklar
göstermektedir.
2.2.2.1. Erkek Çocuklar
Erkek çocuklara ölüm aylığı bağlanabilmesi için öğrenci değilse 18, orta öğrenim
yapması halinde 20, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olması şarttır.
Orta öğrenimin 20, yüksek öğrenimin ise 25 yaşından önce bitirilmesi halinde, ölüm
aylıkları bu yaşlar beklenmeden kesilecek, erkek çocukların evlenmesi halinde aylıkları
kesilmeyecektir.
Ayrıca, lisans üstü eğitim ve doktora eğitimi de yüksek öğrenim kapsamında
değerlendirilmekte olup, lisans üstü eğitimine veya doktora eğitimine devam eden erkek
çocukların aylıkları 25 yaşını dolduruncaya kadar kesilmeyecektir.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanuna tabi olarak çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile
okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime devam eden 18 yaşından büyük
öğrencilere gerek mülga kanun gerekse Kanun hükümlerine göre ölüm geliri/aylığı
bağlanmasına imkan bulunmamaktadır.
Zihinsel yetersizliği olmakla birlikte zorunlu temel eğitim kapsamında kayıt ve devam
zorunluluğu olan ve Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 45 ve 46 ncı maddelerinde
belirtilen özel eğitim mesleki eğitim merkezleri ile özel eğitim iş uygulama merkezlerine
devam edenlere 20 yaşını dolduruncaya kadar, Kanunun 34 üncü maddesinde belirtilen diğer
koşulların yerine gelmesi şartıyla ölüm gelir/aylığı bağlanacaktır.
Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Lisesi Yönetmeliğinde; uzaktan eğitim
yöntemiyle eğitim öğretim hizmeti veren açık öğretim liselerinin orta öğretim kurumu
olmaları nedeniyle öğrenim süresi ve yaşında bir sınırlama bulunmadığı, öğrenim süresinin
sekiz dönem olduğu, öğrencilik süresi on iki dönemi aşanların öğrenim görme hakkını
kullanmaya devam edebilecekleri ancak öğrencilik haklarından yararlanamayacakları
belirtilmektedir.
Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde; “…
Aktif Öğrenci: Yeni kayıt olan veya kaydını süresinde yenileyen öğrenciyi,
Kaydı Dondurulmuş Öğrenci: Kaydını bir kez yenilemeyen öğrenciyi,
Kaydı Silinmiş Öğrenci: Üst üste en az iki kez kaydını yenilemeyen ya da Açık
Öğretim Lisesi’nden tasdikname ile ayrılmış öğrenciyi, …” şeklinde tanımlanmıştır.
Açık öğretim liselerine devam eden öğrencilerle ilgili gerek bilgisayar gerekse kağıt
ortamında temin edilen öğrenci belgelerinde “öğrencilik durumu” alanında yukarıda belirtilen
ifadelerin yer alması durumunda yapılacak işlemler aşağıda belirtilmiştir.
Aktif öğrenci: Azami eğitim süresi içinde olmak kaydıyla Kurumumuzca Kanunun
34 üncü maddesinde belirtilen diğer koşulların yerine gelmesi şartıyla bunlara ölüm
gelir/aylığı bağlanacaktır.
Kaydı dondurulmuş öğrenci: Öğrenci belgesinde öğrencilik durumu “Kaydı
Dondurulmuş Öğrenci” şeklinde olanlar için, azami eğitim süresi içinde olmak kaydıyla bir
dönem kaydını dondurup ikinci dönem kaydını yeniden yaptıranların kaydını dondurduğu
dönem için de ölüm gelir/aylığı ödenecektir.
Örnek 1:
2014/Eylül ... Aktif
2015/Şubat ... Donuk
2015/Temmuz ... Aktif durumda olan öğrenciye donuk durumda olduğu
sürelerde (Şubat ila Temmuz arası dönemde) ölüm/gelir aylığı ödenecektir.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
92
Kaydı silinmiş öğrenci: Kaydı “silik” hale gelenlerin, silik duruma düştüğü tarihi
takip eden ödeme döneminden itibaren ölüm/gelir aylığı kesilecek veya ölüm gelir/aylığı
bağlanmayacaktır.
Örnek 2:
2014/Eylül ... Aktif
2015/Şubat ... Donuk
2015/Temmuz ... Silik
Silik duruma geçtiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren ölüm gelir/aylığı
kesilecek veya ölüm gelir/aylığı bağlanmayacaktır. Kaydının “donuk” olduğu sürede
öğrencilik hakkı verildiğinden, Şubat ila Temmuz arası dönemde ölüm/gelir aylığı
ödenecektir.
2547 sayılı Kanunda “lisans üstü” kavramının, yüksek lisans ve doktora ile tıpta, diş
hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık ve sanatta yeterlik eğitimini
kapsadığı belirtilmekte olup, Yükseköğretim Yürütme Kurulunca, Pedagojik Formasyon
Sertifika Programı mezuniyet belgesinin lisans üstü ihtisas sertifikası ile eşdeğer olmadığına
karar verildiğinden, bu programlara devam eden öğrencilere ölüm gelir/aylık ödemesi de
yapılmayacaktır.
Yine, 2547 sayılı Kanunun 6569 sayılı Kanunla değişik 44 üncü maddesinin (c)
bendinde belirtilen azami süreler aşağıda gösterilmiştir.
Hazırlık Önlisans Lisans
Öğrenim Süresi 1 yıl 2 yıl 4 yıl 5 yıl 6 yıl
Azami Süre 2 yıl 4 yıl 7 yıl 8 yıl 9 yıl
2547 sayılı Kanunun 26/11/2014 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren geçici
67 nci maddesi ile de bu tarihte yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan öğrenciler
bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim süreleri dikkate
alınmayacağı öngörülmüştür. Diğer bir ifadeyle, 26/11/2014 tarihi itibariyle öğrencilik kaydı
bulunan yükseköğretim kurumu öğrencileri için azami süreler yeniden başlatılmıştır.
Kurumumuzca öğrenci çocuklara ölüm gelir/aylığı ödenmesinde azami öğrenim süreleri esas
alındığından, azami sürelerde öğrencilik haklarının devam edip etmediği hususunda gerekli
değerlendirmeler yapılırken söz konusu geçici 67 nci madde ile uzatılan yeni azami süreler
dikkate alınacaktır.
Örnek 3: 12/4/2012 tarihinde vefat eden sigortalıdan dolayı 1/5/2012 tarihinden
itibaren ölüm aylığı bağlanan ve doğum tarihi 29/10/1990 olan erkek çocuk, 7/9/2010
tarihinde öğrenim süresi iki yıl olan önlisans programına kayıt yaptırmış olup, halen 1. sınıfta
kayıtlı öğrencidir. Erkek çocuk, kayıt olduğu dönemden başlamak üzere azami öğrenim süresi
olan dört yıl içinde (7/9/2014 tarihinde) ilgili programı tamamlamak zorunda iken 2547 sayılı
Kanunun geçici 67 nci maddesi gereğince 26/11/2014 tarihinden itibaren azami sürelerinin
hesaplanmasında daha önceki öğrenim süreleri dikkate alınmayacağından, bu öğrencinin
öğrenci hakkı devam ettiği sürece 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar tarafına ölüm aylığı
ödenecektir.
Azami öğrencilik süresi içerisinde olmak kaydıyla öğrencilik haklarının aşağıda
belirtildiği şekilde devam ettiği kabul edilerek Kurumumuzca öğrenci çocuklara ölüm
gelir/aylığı bağlanması işlemleri yürütülecektir.
- Aktif öğrenci: Azami eğitim süreleri içerisinde her dönem kaydını yenileyerek
öğrenimine devam eden öğrenciye ölüm gelir/aylığı ödenecektir.
- İzinli/kayıt donduran öğrenci: Dondurulan sürelerin azami öğrenim sürelerine
ilave edildiği gözönüne alındığında, kaydını yeniledikten sonra herhangi bir nedenle kaydını
donduran öğrencilerin öğrencilik hakları devam edeceğinden, dondurulan dönem sonuna
kadar ölüm gelir/aylığı ödenecektir. Kaydını yenilemeden donduran öğrencilere ise ölüm
gelir/aylığı bağlanmayacaktır.
- Cezalı öğrenci: Yüksek öğrenime devam eden öğrencilerin okuldan uzaklaştırma
veya Kurumdan çıkarılma cezalarına ilişkin düzenleme; Yükseköğretim Kurumları Öğrenci
Disiplin Yönetmeliğinin “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde;
“d) Yükseköğretim Kurumundan Bir Haftadan Bir Aya Kadar Uzaklaştırma:
Öğrenciye, yükseköğretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklaştırıldığının ve bu
süre içerisinde derslere ve sınavlara katılamayacağının yazı ile bildirilmesini,
e) Yükseköğretim Kurumundan Bir Yarıyıl İçin Uzaklaştırma: Öğrenciye,
yükseköğretim kurumundan bir yarıyıl uzaklaştırıldığının ve bu sürede öğrencilik haklarından
yararlanamayacağının yazı ile bildirilmesini,
f) Yükseköğretim Kurumundan Çıkarma: Öğrenciye, bir daha çıkarıldığı
yükseköğretim kurumuna alınmamak üzere öğrencilikten çıkarıldığının yazı ile bildirilmesini,
g) Yükseköğretim Kurumundan İki Yarıyıl İçin Uzaklaştırma: Öğrenciye,
yükseköğretim kurumundan iki yarıyıl uzaklaştırıldığının ve bu sürede öğrencilik haklarından
yararlanamayacağının yazı ile bildirilmesini, ifade eder. ”
şeklinde tanımlanmıştır.
Öğrencinin en az bir dönemi geçen ceza alması durumunda, bu dönemde öğrencilik
hakları devam etmeyeceğinden, Kurumumuzca ölüm gelir/aylığı bağlanmayacak ancak, bu
cezaların bir dönemi geçmemesi halinde, öğrencilere ölüm gelir/aylığı ödenecektir.
- Pasif/öğrenim kaydını yenilemeyen öğrenci: Pasif öğrenci kaydını yenilemeyen
öğrenci olduğundan bunlara ölüm gelir/aylığı ödenmeyecektir.
2.2.2.2. Kız Çocuklar
Kız çocuklarının yaşları ne olursa olsun evli olmaması, evli olmakla birlikte sonradan
boşanması veya dul kalması halinde aylık bağlanacaktır. Kız çocukların hak sahibi olma
şartları içerisinde belli yaşlara kadar öğrenci olma koşulu aranmayacaktır.
2.2.2.3. Malul Çocuklar
Ölüm aylığı, Kurum sağlık kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip
malul olduğu anlaşılan kız ve erkek çocuklarına bağlanacaktır. Malul çocuklarda, yaş,
öğrencilik niteliği ve bekar olma şartları aranmayacaktır.
2.2.3. Ana ve Baba
Sigortalıların hak sahibi ana ve babalarına aylık bağlanması için Kanunun 34 üncü
maddesine göre,
- Eş ve çocuklardan artan hissenin bulunması (65 yaşın üstünde olması halinde artan
hisse şartı aranmaz),
- Diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya
aylık bağlanmamış olması,
- Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından
daha az olması,
şartları aranmaktadır.
Artan hisse olmaması nedeniyle aylık bağlanamayan ana ve babanın 65 yaşını
doldurması halinde, Kanunda aranan diğer koşulların da yerine gelmiş olması şartıyla bu yaşı
doldurdukları tarihi takip eden ay başından itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır.
Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının 16 ncı ve 17 nci bentleri;
“16) Gelir: İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü
halinde hak sahiplerine, yapılan sürekli ödemeyi,
17) Aylık: Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malullüğü halinde yapılan
sürekli ödemeyi,” ifade eder hükmünü amirdir.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
94
Söz konusu hüküm ile uzun vadeli sigorta kollarından adına prim ödemesi yapılan ya
da kendi adına prim ödemesi yapan sigortalıların Kanunda belirlenen şartları taşımaları
halinde hak kazandığı ödeme aylık olarak tanımlanmıştır. İlgili kanunlarda adına aylık denilse
bile kanunda tanımlı uzun vadeli sigorta kollarından yapılan ödeme dışında kalan ödemeleri
bu anlamda aylık olarak kabul etmek mümkün değildir.
Bu itibarla,
- 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden
Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
- 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibinden Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
- 442 sayılı Köy Kanunu,
- 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve
Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
- 5774 sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı
Verilmesi Hakkında Kanun,
- 5269 sayılı Sivas Kongresince Seçilen Temsil Heyeti Üyeleriyle Türkiye Büyük
Millet Meclisinin Birinci Döneminde Bulunan Üyelere Vatani Hizmet Tertibinden Aylık
Bağlanması Hakkında Kanun,
- 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında
Kanun,
- 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına
Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
kapsamında bağlanan aylıklar, Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının 16 ve 17
numaralı bentleri kapsamında aylık ya da gelir olarak değerlendirilmeyecektir.
Kanunun 34 üncü maddesi uygulamasında yukarıda bahsedilen aylıklar dikkate
alınmayacak, ancak anne ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin
asgari ücretin net tutarından daha az olması şartının tespitinde dikkate alınacaktır.
Kanunun 34 üncü maddesine göre sigortalıların hak sahibi ana ve babalarına ölüm
gelir/aylığı bağlanması için aranan diğer koşullar yanında, mutlaka Kurumun denetim ve
kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından gelir tespiti yaptırılacaktır.
Sigortalının ölümü üzerine aylık bağlama talebinde bulunan ana ve baba için Kurumun
denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından yapılacak gelir tespitinde, tahsis
talep tarihi esas alınarak ana ve babanın bu tarih itibariyle koşulları sağlayıp sağlamadığı
değerlendirilecek ve bağlanacak aylıklar anne ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş
olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması halinde, yazılı istek tarihini takip
eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Örnek: 3/8/2015 tarihinde vefat eden sigortalıdan dolayı 15/7/2018 tarihinde aylık
bağlanması talebinde bulunan anne hakkında yapılacak olan gelir tespitinde 15/7/2018 tarihi
esas alınacaktır. Bu tarih esas alınarak yapılan gelir tespitinde, annenin her türlü kazanç ve
irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olduğu 9/12/2018
tarihli denetim raporuyla tespit edilmesi üzerine anneye bağlanacak aylık, yazılı istekte
bulunduğu 15/7/2018 tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Ayrıca, Kanunun 47 nci maddesi gereğince vazife malulü kabul edilen 4/1-(c)
kapsamındaki sigortalıların anne ve babasına Kanunun 34 üncü maddesinde belirtilen şartlar
aranmaksızın Genelgenin Ortak Hükümler Başlıklı Dördüncü Kısmının “Vazife Malullüğü”
başlıklı Onüçüncü Bölümündeki usul ve esaslara göre aylık bağlanacaktır.
Evlat edinen ana ve babaya vefat eden evlatlıktan dolayı ölüm gelir/aylığı
bağlanmayacaktır.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
95
2.2.4. Ana ve Babaların Gelir Tespit İşlemleri
Sigortalıların hak sahibi ana ve babalarının her türlü kazanç ve irattan elde etmiş
olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olup olmadığının tespiti, Kurumun
denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılacaktır.
Ölen sigortalıların hak sahibi ana ve babasının ölüm gelir/aylığına hak kazanma
koşullarını yerine getirip getirmediğinin tespitinde; dosya memuru tarafından aşağıdaki
şekilde işlem yapılacaktır:
- Hak sahibi ana ve babaların 65 yaşın üstünde olup olmadığı kontrol edilecek, 65
yaşın altında olanlar için artan hisse yok ise tahsis talebi reddedilecek, ana/baba 65 yaşın
üstünde ise dosya işleme alınarak diğer şartlar kontrol edilecektir.
- Diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya
aylık bağlanmış olması halinde talepleri reddedilecektir.
Bu tespitler ana ve baba için ayrı ayrı yapılacaktır. Ana ve babanın bu kapsamda
gelir/aylık almaması durumunda, bir sonraki tespit işlemi olan her türlü kazanç ve irattan elde
etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olduğu hususu
değerlendirilecektir.
Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurlarınca ana/babanın her türlü
kazanç ve iratlarının tespitinde Kanunun 34 üncü maddesinde belirtildiği şekilde harcamalar
dikkate alınmaksızın, her türlü kazanç ve irat toplamının asgari ücretin net tutarının altında
olup olmadığı belirlenecektir. Asgari ücretin net tutarının tespitinde asgari geçim indirimi,
asgari ücret tutarına dâhil edilmeyecektir.
Gelir tespiti, hanedeki kişi başına düşen kazanca göre yapılacaktır. Kazanç ve iratların
tespitinde ana ve babanın gerek aynı çocuktan gerekse diğer çocuklarından aldığı gelir veya
aylık miktarları dâhil edilecektir.
2.3. 5/12/2017 tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliğe
Göre Hak Sahiplerine İlişkin Koşullar
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında
yapılan değişiklik gereğince, Kanunun yürürlük tarihinden önce ölen sigortalıların hak
sahiplerine gelir veya aylık bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile gelir veya
aylığın hesaplanması ve paylaştırılmasında ölüm tarihindeki, hak sahiplerine ilişkin koşulların
tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki Kanun hükümleri
uygulanacaktır.
Sigortalının ölüm tarihi 2008/Ekim ay başından önce olup ilk defa 2008/Ekim ay
başından sonraki süreler için ölüm gelir/aylığı bağlanacak olan hak sahiplerine ilişkin şartların
tespitinde Kanunun 34 üncü maddesi esas alınacak ve aylığın kesilmesi ile yeniden
başlatılmasında da Kanunun 35 inci madde hükümleri uygulanacaktır. Ancak, ölüm
gelir/aylıklarının hesaplanması ve hak sahiplerine paylaştırılmasında ölüm tarihindeki
mevzuat esas alınacaktır.
Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce 506, 2925, 1479 ve 2926 sayılı Kanun
hükümlerine göre bağlanan gelir/aylıkların artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden
bağlanmasında, Kanunun geçici 1 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince ilgili Kanun
hükümleri uygulanacaktır.
Söz konusu kanunlara göre bağlanan ancak daha sonra iptal edilen aylıklar geçici 1
inci madde kapsamında kabul edilmeyecektir.
Örnek 1: 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan
ve 4/1-(a) kapsamında çalışması bulunan hak sahibi malul çocuğun kontrol muayenesi
nedeniyle aylığı 1/10/2017 tarihinde kesilmiştir. 1/6/2018 tarihinde yeniden ölüm aylığı
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
96
talebinde bulunması üzerine sevk işlemleri gerçekleştirilerek yeniden malul olduğunun tespit
edilmesi durumunda Kanunun geçici 1 inci maddesi gereği 506 sayılı Kanun hükümlerine
göre hak sahipliği koşulları değerlendirileceğinden, malul çocuğun çalışmasının bulunup
bulunmadığına bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanacaktır.
Örnek 2: 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan,
önlisans öğrencisi iken 4/1-(a) kapsamında çalışan hak sahibi erkek çocuğun, önlisansı
bitirmesi nedeniyle aylığı mezuniyet tarihini takip eden ödeme dönemi itibariyle (17/2/2018)
kesilmiştir. 1/9/2018 tarihinde yeniden üniversiteye kayıt yaptırarak ölüm aylığı talebinde
bulunan erkek çocuğun hak sahipliği koşulları Kanunun geçici 1 inci maddesi gereği 506
sayılı Kanun hükümlerine göre değerlendirileceğinden, hak sahibi çocuğun çalışmasının
bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanacaktır.
Buna göre;
2.3.1. Hem Kanunun yürürlük tarihinden önceki mevzuata hem de Kanunun 34 üncü
maddesine göre ölüm gelir/aylığına hak kazanma koşullarını yerine getiren hak sahiplerinin
ölüm gelir/aylıkları, Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce de hak sahipliği niteliği söz
konusu olduğundan, zamanaşımı hükümleri de dikkate alınarak ölüm tarihini/hak sahibi olma
niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Bu hak sahiplerinin, tahsis talep tarihi itibariyle 34 üncü maddedeki koşulları
taşımaması ancak hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başı ile tahsis
talebinde bulunulan tarih aralığında 34 üncü maddeye göre hak sahibi olma koşulunun
gerçekleştiği dönemlerin olması halinde bu sürelere ilişkin aylıklar ödenecek, tahsis talep
tarihinden sonraki aylıklar ödenmeyecektir.
Örnek: 1/10/2006 tarihinde vefat eden 506 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalının
hak sahibi kız çocuğunun 1/1/2016 tarihinde boşanması ve 1/1/2018 tarihinde babasından
dolayı ölüm aylığı talebinde bulunması durumunda, kız çocuklarının ölüm aylığına ilişkin hak
kazanma koşullarında 506 ve 5510 sayılı Kanunda farklılık bulunmadığından, hak sahibi kız
çocuğunun hak sahipliği koşulunun oluştuğu tarihe göre değerlendirme yapılacak ve
zamanaşımı hükümleri de dikkate alınarak boşanma ilamının kesinleştiği tarihe göre ölüm
aylığı başlatılacaktır.
2.3.2. 2008/Ekim ay başından önce ölen 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıdan
dolayı artan hisse olmadığı için ölüm aylığı bağlanamayan ana veya babanın 5/12/2017
tarihinden sonra talepte bulunması halinde, hak sahipliği koşulları Yönetmeliğin yürürlük
tarihi itibariyle oluştuğundan Kanunun 34 üncü maddesi hükümlerine göre değerlendirilecek
ve koşulların oluşması halinde, 5/12/2017 tarihini takip eden ay başından itibaren ölüm
geliri/aylığı bağlanacaktır. Hak sahiplerinin aylıklarına ilişkin zamanaşımı kurallarının
tespitinde ise 5/12/2017 tarihi esas alınacaktır.
Örnek 1: 2008/Ekim ay başından önce vefat eden 4/1-(a) kapsamındaki sigortalının
aylık almakta olan eşi, bir erkek ve bir kız çocuğu bulunmakta olup, sigortalı aylığının
tamamının ödenmesi ve artan hisse bulunmaması nedeniyle 506 sayılı Kanuna göre aylık
bağlanamayan anne/babanın, 1/2/2018 tarihinde yeniden ölüm aylığı talebinde bulunması ve
talep tarihi itibariyle 65 yaşını doldurduklarının tespit edilmesi durumunda artan hisseye
bakılmaksızın diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir
ve/veya aylık bağlanmamış olması ve her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin
asgari ücretin net tutarından daha az olması koşullarının yerine gelmesi şartıyla, anne/babaya
ölüm aylığı 5/12/2017 tarihini takip eden ay başından (1/1/2018) itibaren başlatılacaktır. Bu
durumda hisselendirme 506 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacağından anne ve babanın
her birinin hissesi % 25 olarak alınacak ve diğer hak sahiplerinin hisselerinden orantılı olarak
indirim yapılacaktır.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
97
Örnek 2: Örnek 1â