YURTDIŞI BORÇLANMASINDA TAHSİS İŞLEMLERİ

[admin]

YURTDIŞI BORÇLANMASINDA TAHSİS İŞLEMLERİ
3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin
Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre borçlandırılan
yurt dışı sürelerine ilişkin başlangıcın tespiti, bu sürelerin dikkate alınarak aylık
bağlanmasındaki şartlar ile bağlanan aylıkların kesilmesi ve yeniden bağlanmasına ilişkin iş
ve işlemler aşağıda açıklanmıştır.
1. Sigortalılık Başlangıcının Tespiti
3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre Türkiye’de sosyal
güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti olanların sigortalılık başlangıç tarihinden önceki süreler
borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıcı, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit
edilmektedir. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayanların sigortalılıklarının
başlangıç tarihi ise aynı maddenin üçüncü fıkrasına göre borçlarını tamamen ödedikleri
tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenmektedir.
Ancak, 5510 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinin yedinci fıkrasına göre 2008 Ekim
ayı başından sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında
sigortalı olarak çalışmaya başlayanların bu tarihten önceki süreleri borçlanılmış ise
sigortalılığın başlangıcı geriye götürülmeyecektir.
3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasında sosyal güvenlik sözleşmesi
akdedilmiş ülkelerdeki sürelerini borçlananların, bu ülkelerde ilk defa çalışmaya başladıkları
tarihin, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacağı hükmü yer almaktadır. Ancak, 6552
sayılı Kanun ile bu fıkraya “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına
girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul
edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
137
ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” cümlesi
eklenmiştir.
İlk işe giriş tarihinin tespitinde, sosyal güvenlik sözleşmelerinde özel hüküm bulunan
ülkeler, sosyal güvenlik sözleşmelerinde özel hüküm bulunmayan ülkeler ile sosyal güvenlik
sözleşmesi akdedilmemiş ülkeler ve ülke ayırımı yapılmaksızın ev kadınlığı süreleri açısından
üç ayrı uygulama ortaya çıkmış olup yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar aşağıda
açıklanmıştır.
1.1. Sosyal Güvenlik Sözleşmelerinde Özel Hüküm Bulunan Ülkeler İçin
Sigortalılık Başlangıcı
6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yapılan değişikliğe göre
uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke
sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel
hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların, akit ülkede ilk defa
çalışmaya başladıkları tarih Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
Ülkemizin Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek,
Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Kanada, Kebek,
KKTC, Lüksemburg, Makedonya, Slovakya ve Kore Cumhuriyeti ile imzaladığı sosyal
güvenlik sözleşmelerinde “akit taraflardan birinin mevzuatına göre yardım hakkının
kazanılması şartlarının tespitinde, diğer taraf ülkedeki ilk işe başlama tarihi de dikkate alınır”
hükmü veya bu anlamda benzer hükümler bulunmaktadır.
Bu düzenleme gereğince sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan
ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi,
Türkiye’de hiç çalışma yoksa ya da Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise
Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
Kanun ile Kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında sigortalılık süresi şartını
öngören uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların tespitinde sosyal güvenlik
sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih, Türkiye’de ilk
işe giriş tarihi olarak esas alınacaktır.
Kanunun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi, 28 inci maddesinin dördüncü
ve beşinci fıkraları ile 32 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi hükümleri ile 506 ve 2925
sayılı kanunlara göre aylık bağlanabilmesi için sigortalılık süresi şartı bulunduğundan sosyal
güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarihin,
Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak esas alınması sadece bu kapsamdakiler için
uygulanacaktır.
1479, 5434 ve mülga 2926 sayılı kanunlarda sigortalılık süresi şartı
öngörülmediğinden bu kanunlar kapsamında olanlar hakkında bu düzenleme
uygulanmayacaktır. Ancak 1479 ve mülga 2926 sayılı kanunlara tabi sigortalılığı
bulunanlardan 2008/Ekim ayı başından sonra malullük aylığı talebinde bulunanlar için
Kanunun malullük aylığı bağlama şartları geçerli olduğundan bu kapsamda aylık
bağlanacakların özel hüküm bulunan sözleşmeli ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi Ülkemizde
ilk işe giriş tarihi olarak alınacaktır.
Örnek 1: Türkiye’de Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında 1/6/2014 tarihinde,
Almanya’da ise 1/1/1983 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı Almanya’da 1/1/1983-
31/12/1997 süresinde geçen 5400 gün çalışmasını borçlanmıştır. Sigortalı, adına tahakkuk
ettirilen borç miktarını 12/9/2016 tarihinde ödemiş ve aynı tarihte aylık talebinde
bulunmuştur. Bu durumda ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 1/1/1983 olarak dikkate
alınacak ve aylığa hak kazanıp kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
138
Örnek 2: Türkiye’de 506 sayılı Kanuna göre 1/4/2008 tarihinde, Belçika’da ise
1/1/1980 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalı, Belçika’da 1/1/1984-31/12/1997 süresinde
geçen 5040 gün çalışmasını borçlanmıştır. Sigortalı, adına tahakkuk ettirilen borç miktarını
5/4/2017 tarihinde ödemiş ve 17/7/2017 tarihinde aylık talebinde bulunmuştur. Bu durumda
ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 1/1/1980 olarak alınacak ve aylığa hak kazanıp
kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
Örnek 3: 7/5/2004 tarihinde vefat eden ve Türkiye’de 506 sayılı Kanuna göre
1/1/2004-31/1/2004 tarihleri arasında 30 gün sigortalı çalışması bulunan ve 1/1/2000 tarihinde
izinle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalının Türk vatandaşı olan hak sahibi 11/9/2015
tarihinde müteveffanın Fransa’da 7/5/1985-6/10/1987 tarihleri arasında Türk vatandaşı olarak
geçen çalışma sürelerini (870 gün) borçlanma talebinde bulunmuş ve borcunu ödemiştir. Bu
durumda Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi 7/5/1985 olarak alınacak, yazılı talebini takip eden
ay başından itibaren ölüm aylıkları bağlanacaktır.
Örnek 4: Türkiye’de Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında 1/8/2013 tarihinde
çalışmaya başlayan sigortalı Hırvatistan’da 1/1/2000 tarihinde çalışmaya başlamış ve bu
ülkede geçen 1/5/2000-1/5/2005 tarihleri arasındaki hizmetlerini borçlanarak borcunu
ödedikten sonra 20/9/2014 tarihinde malullük aylığı talebinde bulunmuştur. Bu durumda
ilgilinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi 1/1/2000 olarak dikkate alınacak ve aylığa hak kazanıp
kazanmadığının tespiti bu tarihe göre yapılacaktır.
3201 sayılı Kanuna eklenen geçici 8 inci madde ile sosyal güvenlik sözleşmesinde açık
hüküm bulunan ülkelerdeki ilk işe giriş tarihlerinin Türkiye’de ilk defa işe girdikleri tarih
olarak alınması ile ilgili olarak 11/9/2014 tarihinden önce Kurum aleyhine açılmış ve henüz
sonuçlanmamış davalardan feragat edenlere dava konusu talep dilekçelerine istinaden yeni
düzenleme doğrultusunda işlem yapılması imkanı verilmiştir.
11/9/2014 (hariç) tarihinden önce Kurum aleyhine dava açan ve henüz davası
neticelenmemiş olanların, davalarından feragat ettiklerini gösterir mahkeme kararının aslı
veya bu kararın onaylı örneği ekli dilekçe (Ek-39) ile Kuruma başvurmaları halinde,
borçlanılan sürelerin geçtiği sözleşmeli ülkedeki ilk işe giriş tarihi esas alınmak suretiyle dava
konusu aylık talebi dikkate alınarak diğer aylık bağlama şartların