ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE UYGULAMASI

[admin]

ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE UYGULAMASI
Hak düşürücü süre ile zamanaşımı uygulaması, Kanunun 97 nci, Sosyal Sigorta
İşlemleri Yönetmeliğinin 118 inci maddesinde düzenlenmiş olup, hak düşürücü süre, yasa ile
belirlenen süre içinde kullanılmayan bir hakkın bir daha kullanılmayacak duruma gelmesini,
zamanaşımı ise yasanın belirlediği koşullarda bir sürenin geçmesi ile bir hakkın
kazanılmasını, kaybedilmesini veya bir yükümlülükten kurtulmayı sağlayan süreyi ifade
etmektedir.
Kanunla hak düşürücü süre ve zamanaşımı uygulamasında mülga kanun
uygulamalarına göre değişiklikler yapılmış, bazı hükümler yürürlükten kaldırılmış ve yeni
düzenlemeler getirilmiştir. 506 sayılı Kanunda zamanaşımı ve hak düşürücü süre mülga 99,
Kanunda ise 97 nci maddede düzenlenmiştir.
506 sayılı Kanunun Kanunla mülga 99 uncu maddesinde; “Bu Kanunda aksine hüküm
bulunmayan hallerde, iş kazalarıyla meslek hastalıkları ve ölüm sigortalarından hak kazanılan
gelir ve aylıkların, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren beş yıl içinde istenmezse
zamanaşımına uğrayacağı, bu durumda olanların gelir ve aylıklarının, yazılı istek tarihini takip
eden ay başından itibaren başlayacağı, iş kazalarıyla meslek hastalıkları sigortasından
kazanılan diğer haklar ile hastalık ve analık sigortalarından doğan hakların, hakkı doğuran
olay tarihinden itibaren beş yıl içinde istenmezse düşeceği, geçici iş göremezlik ödeneğini
veya herhangi bir döneme ilişkin gelir veya aylığını beş yıl içinde almayanların, söz konusu
ödenek, gelir veya aylıklarının ödenmeyeceği,”
Kanunun 97 nci maddesinde ise; “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş
kazası, meslek hastalığı, vazife malullük ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve
aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmının
zamanaşımına uğrayacağı, kuruma müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını genel
hükümlere göre ispat edenler hakkında, bu hükümlerin uygulanmayacağı, kısa vadeli sigorta
kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer hakların, hakkın doğduğu tarihten itibaren
beş yıl içinde istenmezse düşeceği”,
hüküm altına alınmıştır.
Kanun ve Kanunla mülga 506, 2925, 1479 ve 2926 sayılı Kanunlar gereği zamanaşımı
ve hak düşürücü süre uygulaması aşağıda açıklanan usul ve esaslar doğrultusunda
yapılacaktır.
Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Uygulaması
(506, 2925, 1479 ve 2926 sayılı kanunlar ile Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) kapsamındaki
sigortalılar ve ilk defa 2008/Ekim ay başından itibaren 4/1-(c) kapsamında sigortalı olanlar) Zaman Aşımı
Hak
Kaza
nma
Tarihi
Talep Tarihi
2008/Ekim Öncesi 2008/Ekim Sonrası
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
225
Bağlanacak Gelir/Aylıklar
1/10/2008 öncesi
Gelir/aylığa hak kazanılan tarihten itibaren
beş yıl geçmişse talep tarihini takip eden ay
başından itibaren gelir/aylıklar ödenir.
Gelir/aylığa hak kazanılan tarih ile
2008/Ekim ayı arasında beş yıllık
sürenin geçip geçmediğine
bakılacaktır.
1- Geçmiş ise;
- 2008/Ekim öncesi süreler
ödenmeyecektir.
- Talep tarihi ile 2008/Ekim arasında
beş yıllık süre geçmemiş ise
2008/Ekim sonrası gelir/aylıklar
ödenecektir.
2- Gelir/aylığa hak kazanılan tarih
ile 2008/Ekim ayı arasında beş yıllık
süre geçmemişse talep tarihinden
geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin
gelir/aylıklar ödenecektir.
1/10/2008
sonrası
---
Gelir/aylığa hak kazanılan tarihten
itibaren beş yıl geçmişse talep
tarihinden geriye doğru beş yıllık
süreye ilişkin gelir/aylıklar
ödenecektir.
Bağlanmış Gelir/Aylıklar
1/10/2008 öncesi
Bağlanan gelir ve aylıklar bağlandıktan
sonra beş yıl içerisinde alınmazsa, talep
tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye
ilişkin gelir ve aylıklar ödenir.
Bağlandıktan sonra alınmayan gelir
ve aylığın ödeme tarihi ile
2008/Ekim arasında beş yıllık
sürenin dolup dolmadığına
bakılacaktır:
- Beş yıllık sürenin dolması halinde,
2008/Ekim öncesinde beş yıllık süre
ile 2008/Ekim sonrası süreler,
- Beş yıllık sürenin dolmaması
halinde ise, 2008/Ekim öncesi ve
sonrası gelir/aylıklar ödenecektir.
1/10/2008
sonrası
---
Bağlanan gelir ve aylıklar için
zaman aşımı veya hak düşürücü süre
bulunmadığından, talep halinde
ödenmesi gerekmektedir.
Hak Düşürücü Süre
Ölüm Toptan
Ödemesi
1/10/2008 öncesi
4/1-(a) kapsamındaki sigortalılar yönünden
ölüm toptan ödemelerinde hak düşürücü
süre uygulaması bulunmamaktadır. 4/1-(b)
kapsamındaki sigortalılar (1479 ve 2926
sayılı kanunlar) yönünden hakkı doğuran
olay (ölüm) tarihinden başlanarak 10 yıl
içinde istenmeyen ölüm toptan ödemeleri
için hak düşürücü süre uygulaması
bulunmaktadır.
2008/Ekim ayı ile ölüm toptan
ödeme talep tarihine bakılacak ve bu
iki tarih arasında;
-Beş yıllık süre geçmemiş ise ödeme
yapılacak,
-Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
226
1/10/2008
sonrası
---
Ölüm tarihi ile toptan ödeme talep
tarihi arasında;
-Beş yıllık süre geçmemiş ise ödeme
yapılacak,
-Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
Evlenme Ödeneği
1/10/2008 öncesi
Sadece iş kazası ve meslek hastalığı
sigortası sonucu ölümlerde olmak üzere
evlenme tarihinden itibaren beş yıl içinde
talepte bulunulmazsa bir daha ödeme
yapılmaz.
Ölüm sigortasından sağlanan evlenme
ödeneğinde böyle bir uygulama
bulunmamaktadır.
2008/Ekim ayı ile evlenme ödeneği
talep tarihine bakılacak ve bu iki
tarih arasında;
-Beş yıllık süre geçmemiş ise ödeme
yapılacak,
-Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
1/10/2008
sonrası
---
Evlenme tarihi ile talep tarihi
arasında;
Beş yıllık süre geçmemiş ise ödeme
yapılacak,
Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
Cenaze Ödeneği
1/10/2008 öncesi
4/1-(a) kapsamındaki sigortalılar yönünden
sadece iş kazası ve meslek hastalığı
sigortası sonucu ölümlerde olmak üzere
ölüm tarihinden itibaren beş yıl içinde
talepte bulunulmazsa bir daha ödeme
yapılmaz. Ölüm sigortasından sağlanan
cenaze ödeneğinde böyle bir uygulama
bulunmamaktadır.
4/1-(b) kapsamındaki sigortalılar (1479 ve
2926 sayılı kanunlar) yönünden hakkı
doğuran olay (ölüm) tarihinden başlanarak
10 yıl içinde istenmeyen cenaze ödenekleri
için hak düşürücü süre uygulaması
bulunmaktadır.
2008/Ekim ayı ile cenaze ödeneği
talep tarihine bakılacak ve bu iki
tarih arasında;
-Beş yıllık süre geçmemiş ise ödeme
yapılacak,
-Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
1/10/2008
sonrası
---
Ölüm tarihi ile cenaze ödeneği talep
tarihi arasında;
- Beş yıllık süre geçmemiş ise
ödeme yapılacak,
- Beş yıllık süre geçmiş ise ödeme
yapılmayacaktır.
1. Gelir ve Aylık Bağlama İşlemlerinde Zamanaşımı Uygulaması
1.1. Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı ve ölüm
hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl
içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğramaktadır. Zamanaşımına uğrayan sürenin
tespitinde; sigortalı ve hak sahiplerinin talep tarihlerinden geriye doğru gidilerek 5 yıla
kadarki bölümü ödenecek ancak, 5 yılı aşan süreye ilişkin gelir ve aylıklar zamanaşımına
uğradığından ödenmeyecektir.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
227
Örnek 1: Kamu sektöründe çalışmakta olan sigortalı 30/1/2011 tarihinde ölmüş, hak
sahibi 16/3/2016 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı ölüm
tarihini takip eden ay başı olan 15/2/2011’dir.
16 3 2016
- 15 2 2011
1 1 5
Ölüm aylığına hak kazanma tarihi ile tahsis talep tarihi arasında beş yıldan fazla süre
geçtiğinden, tahsis talep tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin aylıklar ödenecektir.
16 3 2016
- 5
16 3 2011
Ölüm aylıkları bu tarihi takip eden ay başı olan 15/4/2011 (kamu işyeri) tarihinden
itibaren ödenecektir.
1.2. Kuruma müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını ispat edenler (ağır
hastalık hali, kısıtlılık vb) hakkında, yukarıdaki 1.1 inci madde hükmü uygulanmayacak ve
hak edilen gelir ve aylıklar ödenecektir.
1.3. 506 sayılı Kanunun mülga 99 uncu maddesinde, iş kazalarıyla meslek hastalıkları
ve ölüm sigortalarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hakkı doğuran olay tarihinden itibaren
beş yıl içinde ödenmezse zamanaşımına uğrayarak, yazılı istek tarihini,
1479 sayılı Kanunun mülga 43 üncü maddesi gereği ise, hakkı doğuran olay tarihinden
5 yıl geçtikten sonra talepte bulunanların ölüm aylıkları, talep tarihini,
takip eden ay başından itibaren ödenmekte iken, Kanun gereği iş kazası, meslek
hastalığı ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı
tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğramaktadır.
Örnek: Özel sektörde çalışmakta olan sigortalının ölüm tarihi 31/8/2000 olup, hak
sahibi 13/8/2007 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı, ölüm
tarihini takip eden ay başı olan 1/9/2000’dir.
13 8 2007
- 1 9 2000
12 11 6
Ölüm aylığına hak kazanma tarihi ile tahsis talep tarihi arasında beş yıldan fazla süre
geçtiğinden aylıklar zamanaşımına uğramıştır. Bu durumda tahsis talebi takip eden ay başı
olan 1/9/2007 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır.
1.4. Mülga kanun hükümlerinde; iş kazası ve meslek hastalığı ile ölüm hallerinde
gelir ve aylık hakkının doğduğu tarihten itibaren 5 yıllık sürede istenmeyen gelir ve aylıklar
zamanaşımına uğramakta, gelir ve aylıklar sigortalı ve hak sahiplerinin gelir/aylık talep
tarihini takip eden ay başından itibaren bağlandığından, Kanunun yürürlük tarihinden önce
hak kazanılan gelir ve aylıkların durumu öncelikle mülga kanunlara göre değerlendirilecek ve
beş yıllık sürenin dolup dolmadığına Kanunun yürürlük tarihi itibariyle bakılacaktır.
Örnek 1: Özel sektörde çalışmakta olan sigortalının ölüm tarihi 11/6/2003 olup, hak
sahibi 20/10/2008 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı, ölüm
tarihini takip eden ay başı olan 1/7/2003’tür.
1 10 2008
- 1 7 2003
0 3 5
Zamanaşımı süresi dolduğundan 1/10/2008 tarihine kadar geçen sürelere ilişkin
aylıklar ödenmeyecektir.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
228
Örnekte, aylığa hak kazanılan tarih Kanunun yürürlük tarihinden önce olduğundan,
öncelikle zamanaşımı için hak sahibinin talep tarihine değil, Kanunun yürürlük tarihi olan
1/10/2008 tarihine göre 5 yıllık sürenin dolup dolmadığına bakılacaktır. Örnekte 5 yıllık
sürenin dolmuş olması nedeniyle 1/10/2008 tarihine kadar olan ölüm aylıklarının ödemesi
yapılmayacaktır.
Örnek 2: Özel sektörde çalışmakta olan sigortalı 30/12/2001 tarihinde ölmüş, hak
sahibi kız çocuğu 25/8/2009 tarihinde ölüm aylığı talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının
başlangıcı ölüm tarihini takip eden ay başı olan 1/1/2002 olup, öncelikle Kanunun yürürlük
tarihi olan 1/10/2008 tarihi itibariyle durum değerlendirilecektir.
1 10 2008
- 1 1 2002
0 9 6
Görüldüğü üzere 5 yıllık zamanaşımı süresi dolduğundan 1/10/2008 tarihine kadar
geçen sürelere ilişkin aylıklar ödenmeyecektir.
Örnek 3: Özel sektörde çalışmakta olan sigortalı 30/7/2003 tarihinde ölmüş, hak
sahibi kız çocuğu 25/7/2011 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı
ölüm tarihini takip eden ay başı olan 1/8/2003’tür. Bu durumda ölüm aylığına hak kazanılan
tarih 2008/Ekim öncesi, tahsis talep tarihi ise 2008/Ekim sonrasıdır. Öncelikle değerlendirme
2008/Ekim ayı itibariyle yapılacaktır.
1 10 2008
-1 8 2003
0 2 5
Ölüm aylığına hak kazanılan tarih ile 2008/Ekim arasında beş yıldan fazla süre geçtiği
görüldüğünden, 2008/Ekim öncesine ilişkin ölüm aylıkları ödenmeyecektir. Bu durumda
ikinci değerlendirme, tahsis talep tarihi ile 2008/Ekim arasında beş yıllık sürenin geçip
geçmediği yönünde yapılacaktır.
25 7 2011
- 1 10 2008
24 9 2
Talep tarihi ile 2008/Ekim arasında beş yıllık süre geçmediğinden 2008/Ekim sonrası
(1/10/2008) ölüm aylıkları hak sahibine ödenecektir.
1.5. Gelir ve aylığa hak kazanılan tarih ile Kanunun yürürlük tarihi arasında 5 yıldan
fazla sürenin geçmiş olması halinde yapılacak ikinci işlem, Kanunun yürürlük tarihi ile hak
sahiplerinin talebi arasında 5 yıllık sürenin geçip geçmediğinin tespit edilmesidir. Bu tespit
Kanunun 97 nci maddesi hükmüne göre yapılacak olup, sigortalı ve hak sahiplerinin talep
tarihlerinden geriye doğru gidilerek 5 yıla kadar olan bölümü ödenecek, ancak, 5 yılı aşan
süre zamanaşımına uğradığından ödenmeyecektir.
Örnek 1: Yukarıdaki 1.4 bölümünde yer alan Örnek 1’deki hak sahiplerinin tahsis
talebi 20/10/2008 olup, ikinci değerlendirme bu tarih ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarih
arasında 5 yıllık sürenin geçip geçmediğine ilişkindir.
20 10 2008
- 1 10 2008
19 0 0
Hak sahiplerine 1/10/2008 tarihinden itibaren ölüm aylığı ödenecektir.
Örnek 2: Yukarıdaki 1.4 bölümünde yer alan Örnek 2’deki hak sahibinin talebi
Kanunun yürürlük tarihinden sonra olduğundan, bu defa hak sahibinin talep tarihi esas
alınmak suretiyle Kanunun 97 nci maddesine göre değerlendirme yapılacak ve talep tarihi ile
Kanunun yürürlüğe girdiği tarih arasında 5 yıl geçip geçmediğine bakılacaktır.
25 8 2009
- 1 10 2008
24 10 0
Hak sahibine ödenecek aylık süresi tespit edilecek ve 1/10/2008 tarihinden itibaren
ölüm aylığı ödenecektir.
Örnek 3: Yukarıdaki 1.4 bölümünde yer alan Örnek 1’deki hak sahiplerinin
20/10/2008 tarihi yerine 30/11/2014 tarihinde ölüm aylığı talebinde bulunduğunu
varsayarsak;
30 11 2014
- 1 10 2008
29 1 6
5 yıllık süre dolduğundan, Kanunun 97 nci maddesi gereği talep tarihinden geriye
doğru 5 yıllık süreye ilişkin aylıklar ödenecektir.
30 11 2014
- 5
30 11 2009
Bu tarihi takip eden ay başından itibaren ölüm aylıkları ödenecektir.
Örnek 4: Yukarıdaki 1.4 bölümünde yer alan Örnek 3’deki hak sahibinin 25/7/2011
tarihi yerine 30/11/2014 tarihinde tahsis talebinde bulunduğunu varsayarsak;
1 10 2008
- 1 8 2003
0 2 5
Ölüm aylığına hak kazanılan tarih ile 2008/Ekim arasında beş yıldan fazla süre geçtiği
görüldüğünden, 2008/Ekim öncesine ilişkin ölüm aylıkları ödenmeyecektir. Bu durumda
ikinci değerlendirme, tahsis talep tarihi ile 2008/Ekim arasında beş yıllık sürenin geçip
geçmediği yönünde yapılacaktır.
30 11 2014
- 1 10 2008
29 1 6
Tahsis talep tarihi ile 2008/Ekim arasında beş yıldan daha fazla süre geçtiğinden bu
defa talep tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin aylıklar ödenecektir.
30 11 2014
- 5
30 11 2009
Ölüm aylığı bu tarihi takip eden ay başı olan 1/12/2009 tarihi itibariyle ödenecektir.
1.6. Gelir ve aylık başlangıç tarihi Kanunun yürürlük tarihinden önce olan ve gerek
Kanunun yürürlük tarihi itibariyle gerekse sigortalı ve hak sahiplerinin talepte bulunduğu
tarihte 5 yıllık sürenin geçmediği durumlarda Kanunun 97 nci madde hükmü uygulanacaktır.
Örnek 1: Sigortalının ölüm tarihi 17/9/2005 olup, hak sahibi 27/11/2009 tarihinde
ölüm aylığı talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı ölüm tarihini takip eden ay başı
olan 1/10/2005 dir. Bu durumda, öncelikle Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 5 yıllık sürenin
geçip geçmediğine bakılacaktır.
1 10 2008
- 1 10 2005
0 00 3
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle zamanaşımı süresi
dolmadığından, hak sahibinin talebi Kanuna göre değerlendirilecektir.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
230
27 11 2009
- 1 10 2005
26 1 4
Zamanaşımı süresi uygulanmayacak ve hak sahiplerine sigortalının ölüm tarihini takip
eden ay başından yani 1/10/2005 tarihinden itibaren ölüm aylıkları ödenecektir.
Örnek 2: Sigortalının ölüm tarihi 15/8/2004 olup, hak sahibi 22/11/2008 tarihinde
tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı ölüm tarihini takip eden ay başı olan
1/9/2004 tür.
1 10 2008
- 1 9 2004
0 1 4
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle zamanaşımı
süresi dolmadığından, hak sahibinin talep tarihine göre Kanuna göre durum
değerlendirilecektir.
22 11 2008
1 9 2004
21 7 4
Zamanaşımı süresi uygulanmayacaktır.
1.7. Gelir ve aylık başlangıç tarihi Kanunun yürürlük tarihinden önce olan ve Kanunun
yürürlük tarihi itibariyle 5 yıllık sürenin dolmadığı ancak, hak sahiplerinin tahsis talebinde
bulunduğu tarihte 5 yıllık sürenin dolduğu durumlarda, Kanunun 97 nci madde hükmü
uygulanacaktır.
Örnek 1: Sigortalının ölüm tarihi 20/10/2003 olup, hak sahibi 15/5/2009 tarihinde
ölüm aylığı talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı, ölüm tarihini takip eden ay başı
olan 1/11/2003 tür. Bu durumda öncelikle Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 5 yıllık sürenin
geçip geçmediğine bakılacaktır.
1 10 2008
- 1 11 2003
0 11 4
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle zamanaşımı süresi
dolmadığından, hak sahibinin talebi Kanuna göre değerlendirilecektir.
15 5 2009
- 1 11 2003
14 6 5
Hak sahibinin talebi ile ölüm aylığı başlangıç tarihi arasında 5 yıldan fazla sürenin
geçmiş olması nedeniyle, Kanunun 97 nci maddesi hükmüne göre değerlendirme yapılarak
talep tarihinden geriye doğru 5 yıllık süreye ilişkin ölüm aylıkları ödenecektir.
15 5 2009
- 5
15 5 2004
Ölüm aylıkları bu tarihi takip eden ay başından itibaren ödenecektir.
Örnek 2: Sigortalının ölüm tarihi 30/9/2007 olup, hak sahibi 15/12/2013 tarihinde
tahsis talebinde bulunmuştur. Ölüm aylığının başlangıcı ölüm tarihini takip eden ay başı olan
1/10/2007 dir.
1 10 2008
- 1 10 2007
0 0 1
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
231
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle zamanaşımı süresi
dolmadığından, hak sahibinin talep tarihine göre Kanuna göre durum değerlendirilecektir.
15 12 2013
- 1 10 2007
14 2 6 Zamanaşımı süresi uygulanacaktır.
15 12 2013
- 5
15 12 2008 tarihinden sonraki aylıklar ödenecektir.
1.8. 5561 sayılı Kanunla 506 sayılı Kanuna eklenen geçici 93 üncü madde ile
18/10/2006 tarihinden önce ölen ve 1800 gün veya 5 yıllık sigortalılık süresi ile ortalama 180
gün prim ödeme koşulunu yerine getirmediği için aylık bağlanmayan sigortalıların hak
sahiplerine 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödeme gün koşullarının yerine
gelmesi ve talepleri halinde, 17-26/11/2006 tarihlerinden itibaren başlatılmak üzere ölüm
aylığı bağlanmasına imkan sağlanmıştır.
506 sayılı Kanunun geçici 93 üncü maddesine göre ölüm aylığına hak kazanan
sigortalıların ölüm aylığı başlangıcı 2006/Kasım ödeme dönemi olacağından bu sigortalılar
için zamanaşımı süresi 2006/Kasım ödeme dönemine göre tespit edilecektir.
Örnek: 900 günü ve 5 yıllık sigortalılık süresi olan bir sigortalı özel sektörde
çalışırken 15/5/1989 tarihinde vefat etmiş olup, hak sahibi 506 sayılı Kanunun geçici 93 üncü
maddesine istinaden 21/9/2010 tarihinde tahsis talebinde bulunmuştur.
Bu durumda, örnekteki hak sahibinin ölüm aylığı tahsis numarasının son rakamına
göre 2006/Kasım ödeme dönemi itibariyle bağlanacaktır. Anılan hak sahibinin tahsis
numarasının son rakamının 9 olduğu varsayıldığında, aylığı 17/11/2006 tarihi itibariyle
başlatılacak olup, ölüm tarihi ile talep tarihi arasında 5 yılın geçmiş olmasına karşın buna
ilişkin bir değerlendirme yapılmayarak zamanaşımı kontrolü 17/11/2006 tarihine göre
yapılacaktır.
Aynı hak sahibinin 30/12/2011 tarihinde tahsis talebinde bulunması halinde
2006/Kasım ayı ile aylık talep tarihini takip eden ay başı arasında 5 yılın geçip geçmediğine
bakılacak ve 5 yıl geçtiği için sadece talep tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye ilişkin
aylıklar ödenecektir
2. Zamanında Alınmayan Gelir ve Aylık Ödemelerinde Zamanaşımı Uygulaması
506 sayılı Kanunun mülga 99 uncu, 1479 sayılı Kanunun mülga 78 inci maddeleri
gereğince herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığını beş yıl içinde almayanların, söz konusu
gelir ve aylıkları ödenmez iken, Kanunun “Zamanaşımı, hakkın düşmesi ve avans” başlıklı 97
nci maddesinde; bağlanan gelir ve aylıklardan herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığın
alınmaması durumunda zamanaşımı uygulaması öngörülmemiştir.
Bu nedenle, 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları açısından Kanunun yürürlük tarihinden
önce bağlanan gelir ve aylıklardan herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığın beş yıl içinde
alınmaması durumunda, alınmayan gelir ve aylığın ödeme tarihi ile Kanunun yürürlük
tarihi arasında beş yıllık sürenin dolup dolmadığına bakılacak;
- 5 yıllık sürenin dolması halinde, 2008/Ekim öncesinde 5 yıllık süre ile 2008/Ekim
sonrası,
- 5 yıllık sürenin dolmaması halinde ise 2008/Ekim öncesi ve sonrası,
gelir ve aylıklar ödenecektir.
Örnek 1: En son 2005/Şubat ayına ait ölüm aylığını alan hak sahibi, 21/1/2012
tarihinde müracaat ederek almadığı aylıkların tarafına ödenmesini talep etmiştir. Hak
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
232
sahibinin tahsis numarasının son rakamı 9’dur. Bu durumda, öncelikle hak sahibinin almadığı
2005/Mart aylığı ödeme tarihi ile 2008/Ekim arasında beş yıllık sürenin dolup dolmadığına
bakılacaktır.
1 10 2008
-17 3 2005
14 6 3
2008/Ekim ayı ile en son alınmayan aylığın ödeme tarihi arasında beş yıldan fazla süre
geçmediğinden, hak sahibine 2005/Mart ve sonrası tüm aylıkları ödenecektir.
Örnek 2: 4/1-(a) sigortalısı en son 2004/Temmuz ayına ait yaşlılık aylığını almış ve
21/1/2010 tarihinde müracaat ederek almadığı aylıkların tarafına ödenmesini talep etmiştir.
Sigortalının emeklilik numarasının son rakamı 9’dur. Bu durumda, sigortalının almadığı
2004/Ağustos aylığı ödeme tarihi ile Kanunun yürürlük tarihi arasında 5 yıllık sürenin dolup
dolmadığına bakılacaktır.
1 10 2008
- 17 8 2004
14 1 4
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 5 yıllık süre dolmadığından,
sigortalıya 2004/Ağustos ve sonrası tüm aylıkları ödenecektir.
Örnek 3: 4/1-(b) sigortalısı en son 2002/Kasım ayına ait yaşlılık aylığını almış ve
10/8/2010 tarihinde müracaat ederek almadığı aylıkların tarafına ödenmesini talep etmiştir.
Sigortalının emeklilik numarasının son rakamı 3’tür. Bu durumda, Kanunun yürürlük tarihi
itibariyle 5 yıllık sürenin dolup dolmadığına bakılacaktır.
1 10 2008
- 26 12 2002
5 9 5
Görüldüğü üzere, Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 5 yıllık süre dolduğundan,
1 10 2008
- 5
1 10 2003
Sigortalıya 1/10/2003 tarihinden sonraki aylıkları ödenecektir.
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasında Zamanaşımı Uygulaması
İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası yönünden zamanaşımı uygulamasında, 506
sayılı Kanunun mülga 99 uncu maddesinde “hakkı doğuran olay tarihi”, Kanunun 97 nci
maddesinde de “hakkın kazanıldığı tarihten itibaren” 5 yıllık süre için belirleme yapılmış olup,
her iki kanuna göre yapılacak zamanaşımı tespitlerinde sürekli iş göremezlik gelirinin
başlangıç tarihi esas alınacaktır. Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için
sigortalının geçirdiği kazanın iş kazası olduğunun Kurumumuzca tespit edilmiş olması yeterli
olmayıp, iş kazası nedeniyle sigortalının meslekte kazanma gücünü en az % 10 oranında
kaybetmiş olduğunun Kurum sağlık kurulunca belirlenmesi ve sigortalının sürekli iş
göremezlik geliri bağlanması için yazılı talepte bulunması gerekmektedir. Gelir
bağlanmasında sigortalıların mutlaka tahsis talebi alınacak ve zamanaşımı tespitinde gelir
başlangıç tarihi ile talep tarihi esas alınacaktır.
Kuruma müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını ispat edenler hakkında,
zamanaşımına ilişkin hükümler uygulanmayarak hak edilen gelirler ödenecektir.
Sürekli iş göremezlik geliri;
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
233
- 506 sayılı Kanuna göre bağlanan gelirlerde, geçici iş göremezlik halinin sona erdiği
tarihten sonra diğer bir ifadeyle, sigortalının çalışır veya çalışamaz kararına ait sağlık kurulu
raporunda belirtilen ilk istirahatin bitim tarihini izleyen günden,
- Kanunun 19 uncu maddesine göre ise geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği
tarihi veya sigortalı geçici iş göremezlik hali tespit edilemeden sürekli iş göremezlik
durumuna girmişse buna ait sağlık kurulu raporu tarihini takip eden ay başından,
itibaren başlamaktadır.
Sigortalıların geçirdikleri kazanın Kurumca iş kazası sayılmayıp, olayın mahkeme
kararı ile iş kazası sayılması veya sürekli iş göremezlik derecelerinin mahkeme kararlarıyla
belirlenmesi hallerinde; sürekli iş göremezlik gelirlerinin başlangıcı ile zamanaşımı
uygulamaları örneklerle açıklanmış olup, işlemler aşağıda belirtildiği şekilde
sonuçlandırılacaktır.
Örnek 1: Sigortalı 2/5/2000 tarihinde kaza geçirmiş ve olay işveren tarafından
Kuruma bildirilmiştir. Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılan
incelemede; olayın iş kazası olmadığına karar verilmiş, bu arada sigortalı hakkında
düzenlenen sağlık kurulu raporunda 15/6/2001 tarihinde çalışabilir kararı verilmiştir. Ancak,
olay iş kazası sayılmadığı için sigortalı gelir bağlanması talebinde bulunmamış ve 10/7/2003
tarihinde dava açmıştır. Açılan dava 10/5/2008 tarihinde sonuçlanmış ve mahkeme kararında
olayın iş kazası olduğuna karar verilmiş ancak, gelirin başlangıç tarihi ile ilgili olarak herhangi
bir hüküm kurulmamıştır. Sigortalının 15/6/2001 tarihli raporunun Kurum sağlık kurulunca
incelenmesi sonucu 2009 yılında % 19 oranında sürekli iş göremezlik derecesi tespit edilmiş
ve sigortalı 31/3/2010 tarihinde gelir bağlanması talebinde bulunmuştur.
506 sayılı Kanunun Kanunla mülga 19 uncu maddesi hükmüne göre, sürekli iş
göremezlik hali sağlık kurulu raporuyla tespit olunmakta ve sigortalı rapor tarihinden itibaren
sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanmaktadır.
Kanunun 97 nci maddesinin ikinci fıkrasında, zamanaşımının istisnası olarak “Kuruma
müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat edenler
hakkında, yukarıdaki hükümler uygulanmaz” denilmektedir.
Bu durumda yukarıdaki örnekte sigortalının gelir bağlanması talebinde bulunmama
sebebi olayın Kurumca iş kazası sayılmaması olduğundan, sigortalıya zamanaşımı hükümleri
uygulanmadan sağlık kurulu rapor tarihini takip eden günden itibaren gelir bağlanacaktır.
Örnek 2: Sigortalı 1/10/2002 tarihinde kaza geçirmiş ve olay işveren tarafından
Kuruma bildirilmiştir. Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılan
incelemede, olayın iş kazası olduğuna karar verilmiştir. Sigortalı hakkında düzenlenen sağlık
kurulu raporunda 2/12/2002 tarihinde çalışabilir kararı verilmiştir. Sigortalı 20/3/2008
tarihinde tarafına gelir bağlanması talebinde bulunmuş ve sağlık kurulu raporuna istinaden
Kurum sağlık kurulunca sürekli iş göremezlik derecesi % 20 olarak tespit edilmiştir.
506 sayılı Kanunun “Zamanaşımı ve Hakkın Düşmesi” başlıklı mülga 99 uncu
maddesi; “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazalarıyla meslek hastalıkları
ve ölüm sigortalarından hak kazanılan gelir ve aylıklar, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren
beş yıl içinde istenmezse zamanaşımına uğrar. Bu durumda olanların gelir ve aylıkları, yazılı
istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlar …” hükmüne amirdir.
Örnek olayda kaza Kurum tarafından iş kazası olarak tespit edilmiş ancak, sigortalı
gelir başlangıç tarihi olan 3/12/2002 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmamıştır.
Dolayısıyla sigortalı, olay iş kazası sayıldığı halde rapor tarihinden sonra tahsis talebinde
bulunmayıp aradan 5 yıl geçtikten sonra 20/3/2008 tarihinde talepte bulunduğundan, geliri
talebini takip eden ay başından (1/4/2008) bağlanacaktır.
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
234
Örnek 3: Sigortalı 1/2/2003 tarihinde kaza geçirmiş ve olay işveren tarafından
Kuruma bildirilmiştir. Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılan
incelemede, olayın iş kazası olduğuna karar verilmiştir. 1/5/2003 tarihinde tarafına gelir
bağlanmasını talep eden sigortalı hakkında düzenlenen sağlık kurulu raporunda 21/4/2003
tarihinde çalışabilir kararı verilmiş ve söz konusu sağlık kurulu raporuna istinaden Kurum
sağlık kurulunun 31/7/2003 tarihli kararı ile sürekli iş göremezlik geliri % 8 olarak tespit
edilmiştir. Sigortalı belirlenen sürekli iş göremezlik derecesine itiraz amaçlı olarak
10/10/2003 tarihinde dava açmış ve mahkemece sürekli iş göremezlik derecesi % 15 olarak
tespit edilmiş, gelirin bağlanacağı tarihle ilgili olarak bir hüküm verilmemiş ve dava
25/12/2004 tarihi itibariyle kesinleşmiştir.
Bu durumda, olay Kurum tarafından iş kazası sayılmakla birlikte, sürekli iş göremezlik
derecesinin Kurum sağlık kurulunca % 10 un altında belirlenmesi nedeniyle sigortalıya gelir
bağlanamamıştır. Bilahare mahkeme kararı ile sürekli iş göremezlik derecesi % 15 olarak
tespit edildiğinden sigortalının geliri, mahkeme kararının kesinleştiği tarihi takip eden ay başı
yani 1/1/2005 tarihi itibariyle bağlanacaktır.
Örnek 4: Sigortalı 13/4/2006 tarihinde kaza geçirmiş, olay işveren tarafından Kuruma
bildirilmiş, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılan incelemede
kaza, iş kazası sayılmamıştır. Sigortalı, 18/3/2007 tarihinde dava açmış ve 10/11/2008
tarihinde kesinleşen mahkeme kararıyla olayın iş kazası olduğu tespit edilmiş olup, sigortalı
1/6/2010 tarihinde tahsis talebinde bulunduğu halde sağlık kurulu raporu bulunmamaktadır.
Sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanabilmesi için kazanın, iş kazası sayılması
yanında meslekte kazanma gücünün en az % 10 azalmış bulunduğuna ilişkin sağlık kurulu
raporu bulunması gerekmektedir. Örnekte sigortalının geçirmiş olduğu kazanın iş kazası
olduğu mahkeme kararı ile tespit edilmiş ise de bu kaza neticesinde sürekli iş göremezlik
derecesini belirleyen herhangi bir sağlık kurulu raporu bulunmamaktadır.
Bu durumda, geçirdiği kaza iş kazası sayılan sigortalının gelir başlangıç tarihine esas
sağlık kurulu raporunu alması için Kurum tarafından Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti
sunucularına sevki yapılacak, alınan sağlık kurulu raporuna göre Kurum sağlık kurulunca
sürekli iş göremezlik derecesi tespit edilecek, sigortalının sürekli iş göremezlik derecesinin %
10 ve üzerinde olduğunun anlaşılması halinde, 506 sayılı Kanunun mülga 19 uncu maddesi
hükmü gereği, sigortalıya rapor tarihini takip eden ay başından itibaren gelir bağlanacaktır.
Örnek 5: Sigortalının 24/6/1992 tarihinde geçirdiği kaza, Kurumun denetim ve
kontrolle görevli memurları tarafından iş kazası sayılmış ve sigortalı 24/6/1992-7/11/1992
süresinde geçici iş görmezlik ödeneği almış, 8/11/1992 tarihinde çalışır kararına istinaden aynı
işyerinde çalışmaya devam etmiş ve bu raporuna istinaden Kurum sağlık kurulunca sürekli iş
göremezlik derecesi % 15 olarak tespit edilmiştir. Sigortalının 1/8/2002 tarihli müracaatına
istinaden geçirdiği iş kazası sonucu rahatsızlığının nüksettiği gerekçesi ile yeniden maluliyet
tespiti yapılmış ve sürekli iş görmezlik derecesi % 20 olarak tespit edilmiştir. Sigortalı,
1/10/2002-21/10/2003 süresinde 383 gün geçici iş göremezlik ödeneği almış ve 1/12/2004
tarihinde gelir bağlanması talebinde bulunmuştur.
Örnekte olay Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından iş kazası
sayılmış ve sigortalının sağlık kurulu raporuna istinaden Kurumca % 15 oranında sürekli iş
göremezlik derecesi tespit edilmiştir. Sigortalı 1/12/2004 tarihine kadar gelir bağlanması
talebinde bulunmadığından zamanaşımı uygulanarak talep tarihini takip eden ay başı olan
1/1/2005 tarihinden itibaren gelir bağlanacaktır.
4. İlk Defa 2008/Ekim Ay Başından İtibaren 4/1-(c) Kapsamındaki Sigortalıların
Vazife Malullüğü ve Ölüm Halinde Zamanaşımı Uygulaması
Vazife malullüğü ve ölüm halinde bağlanması gereken aylıkların, hakkın kazanıldığı
tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrayacaktır. Bu durumda,
sigortalı ve hak sahiplerinin başvuru tarihinden geriye doğru gidilerek beş yıllık bölümü
ödenecek, beş yılı aşan süreye ilişkin aylıklar ise zamanaşımına uğradığından
ödenmeyecektir.
Bu kapsamda, zamanaşımı süresinin başlangıcı olarak emekli iken ölüm halinde ölüm
tarihini takip eden ay başı (takip eden ayın 1’i), iştirakçi iken ölüm halinde ise aylıklarını her
ayın 15’inde alanlar için ölüm tarihini takip eden ayın 15’i, aylıklarını her ayın 1’inde alanlar
için ölüm tarihini takip eden ayın 1’i esas alınacaktır.
Örnek 1: İlk defa Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında göreve başlayan ve son olarak
15/11/2014 tarihinde görev aylığı alarak 27/11/2014 tarihinde vefat eden sigortalının hak
sahipleri, Kurum kayıtlarına 27/12/2016 tarihinde geçen dilekçeleri ile aylık talebinde
bulunmuşlardır.
Ölüm Tarihi : 27/11/2014
Başvuru Tarihi : 27/12/2016
Aylığa Hak Kazanma Tarihi : 15/12/2014
27 12 2016
- 15 12 2014
12 0 2
Zamanaşımı süresi dolmadığından, 15/12/2014 tarihinden itibaren hak sahiplerine tüm
aylıklar ödenecektir.
Örnek 2: Örnek 1’deki hak sahiplerinin başvuru tarihinin 11/3/2021 olması
durumunda;
Ölüm Tarihi : 27/11/2014
Başvuru Tarihi : 11/3/2021
Aylığa Hak Kazanma Tarihi : 15/12/2014
11 03 2021
-15 12 2014
26 2 6
Zamanaşımı süresi dolduğundan başvuru tarihinden geriye doğru beş yıllık süreye
ilişkin ölüm aylıkları ödenecektir.
11 03 2021
- 5
11 03 2016
Ölüm aylıkları bu tarihi takip eden ay başından (1/4/2016 tarihinden) itibaren
ödenecektir.
Örnek 3: İlk defa Kanunun 4/1- (c) bendi kapsamında çalışan sigortalı, vazife
malullüğüne bağlı nedenlerden dolayı 3/10/2014 tarihinde vefat etmesine rağmen görev
yaptığı kurumu tarafından Kurumumuza bildirimde bulunulmamıştır. Ölüm aylığı bağlanan
sigortalının hak sahipleri, Kurum kayıtlarına 18/11/2020 tarihinde geçen dilekçe ile vazife
malullüğü bildiriminde bulunarak, vazife malullüğü aylığı bağlanmasını talep etmiştir.
Ölüm Tarihi : 3/10/2014
Başvuru Tarihi : 18/11/2020
Aylığa Hak Kazanma Tarihi : 15/10/2014
18 11 2020
-15 10 2014
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
236
3 1 6
Kurumunca zamanında bildirimde bulunulmayan söz konusu vazife malullüğü
nedeniyle zamanaşımı süresi esas alınarak hak sahiplerine başvuru tarihinden geriye doğru
beş yıllık süreye ilişkin vazife malullüğü kapsamında hesaplanan ölüm aylıkları ödenecektir.
18 11 2020
- 5
18 11 2015
Vazife malullüğü aylıkları bu tarihi takip eden ay başı olan 1/12/2015 tarihinden
bağlanacaktır.
5. Gaiplikte Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Uygulaması
Gaiplik olayının söz konusu olduğu durumlarda hak sahiplerinin gaiplik kararı
alınmadan aylık bağlanması talebinde bulunamayacakları göz önüne alındığında, hak
sahiplerine bağlanacak gelir ve aylıklarla yapılacak toptan ödemeler ve genel sağlık
sigortasına ait alacaklarla ilgili zamanaşımı ve hak düşürücü süre, sigortalının mahkemece
gaipliğine hükmolunan ölüm tarihi yerine, gaipliğe ilişkin kararın kesinleştiği tarihte
başlayacaktır.
Gaipliğe ilişkin mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren beş yıl içinde
müracaat edilmesi halinde;
- Mahkeme kararının gerekçe veya hüküm bölümünde sigortalının gaip olduğu tarih
belirtilmiş ise gelir/aylıklar, mahkeme kararında belirtilen tarihi,
- Mahkeme kararının gerekçe veya hüküm bölümünde sigortalının gaip olduğu tarihi
belirtilmemiş ise, mahkeme kararının kesinleştiği tarihi,
takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Gaipliğe ilişkin mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren beş yıl içinde
müracaat edilmemesi halinde; müracaat tarihinden geriye doğru beş yıllık gelir/aylık
ödenecektir.
Bu çerçevede yapılacak toptan ödemeler için beş yıllık hak düşürücü süre uygulaması
yapılacaktır.
Örnek 1: 4/1-(a) kapsamında sigortalılığı devam ederken 1/3/2003 tarihi itibariyle
kendisinden haber alınamadığı ilgili mahkeme kararında belirtilen sigortalının eşi tarafından
21/4/2008 tarihinde gaiplik davası açılmıştır. Mahkeme kararında sigortalının 1/3/2003 tarihi
itibariyle gaipliğine karar verilmiş olup, karar 1/6/2009 tarihinde kesinleşmiştir. Hak sahibi eş
31/12/2009 tarihinde ölüm aylığı talebinde bulunmuştur. Bu durumda zamanaşımı
uygulamasında mahkeme kararının kesinleşme tarihi esas alınacak olup, hak sahibinin tahsis
talebi ile mahkeme kararının kesinleşme tarihi arasında 5 yıllık sürenin geçip geçmediğine
bakılacaktır.
31 12 2009
- 1 6 2009
30 6 0
Gaiplik hükmü ölüm tarihini ifade ettiğinden sigortalının gaipliğine hükmolunan
1/3/2003 tarihi aynı zamanda sigortalının ölüm tarihi olduğundan ve mahkeme kararının
kesinleştiği tarih ile hak sahibinin talep tarihi arasında 5 yıl geçmediğinden ölüm aylığı
1/4/2003 tarihi itibariyle bağlanacaktır.
Örnek 2: İlk defa 4/1-(c) kapsamında sigortalılığı devam ederken 22/6/2013 tarihi
itibarıyla kendisinden haber alınamadığı ilgili mahkeme kararında belirtilen sigortalının eşi
tarafından 28/9/2018 tarihinde gaiplik davası açılmıştır. Mahkeme kararında sigortalının
22/6/2013 tarihi itibarıyla gaipliğine karar verilmiş olup, karar 14/11/2020 tarihinde
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
237
kesinleşmiştir. Hak sahibi eş Kurum kayıtlarına 19/5/2027 tarihinde giren dilekçesi ile ölüm
aylığı bağlanmasını talep etmiştir. Bu durumda mahkeme kararının kesinleştiği tarih ile
başvuru tarihi arasında beş yıllık sürenin geçip geçmediğine bakılacaktır.
Gaiplik Davası Açma Tarihi : 28/9/2018
Karar Kesinleşme Tarihi : 14/11/2020
Gaipliğe Karar Verilen Tarih: 22/6/2013
Başvuru Tarihi : 19/5/2027
19 05 2027
-14 11 2020
5 6 6
Zamanaşımı süresi dolduğundan hak sahiplerine aylıkların başvuru tarihinden geriye
doğru beş yıllık kısmı ödenecektir.
19 05 2027
- 5
19 05 2022 Ölüm aylıkları 1/6/2022 tarihinden itibaren ödenecektir.
Söz konusu sigortalının ölüm aylığı koşullarının yerine gelmemesi halinde hak
sahiplerinin toptan ödeme talepleri de 5 yıllık hak düşürücü süre geçtiği için reddedilecektir.
Bu sigortalının hak sahiplerinin 1/4/2023 tarihinde müracaat ettiğinin varsayılması
halinde, mahkeme kararında sigortalının 22/6/2013 tarihi itibariyle gaipliğine hükmolunması
nedeniyle ölüm aylığı 22/6/2013 tarihini takip eden ay başından başlatılacaktır.
6. Verese İşlemlerinde Zamanaşımı Uygulaması
Sigortalı veya hak sahiplerinden herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığını
zamanında almayanların mirasçılarınca bu miktarların talep edilmesi durumunda, mirasçıların
talebinin zamanaşımı yönüyle değerlendirilmesinde genel zaman aşımı hükümleri
uygulanacaktır.
6098 sayılı Borçlar Kanununun 82 nci maddesinde yer alan “Sebepsiz zenginleşmeden
doğan istem hakkı hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 2
yılın ve her halde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak 10 yılın geçmesi ile
zamanaşımına uğrar.” hükmü gereğince işlem yapılacaktır.
Ancak, mirasçılara ödenecek miktar, 506 sayılı Kanunun mülga 99 ve Kanunun 97 nci
maddesinde yer alan zamanaşımına ilişkin hükümler dikkate alınarak sigortalı ve hak
sahiplerine ödenecek miktara göre belirlenecektir.
Örnek 1: 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı almakta iken 1/10/2015 tarihinde vefat
eden sigortalının, 2015/Ocak-2015/Ağustos ödeme dönemleri arasında hak edilen aylıkları
bankadan çekilmediğinden Kurum hesaplarına iade edilmiş ve sigortalının hak sahibi de
bulunmamaktadır. 7/4/2018 tarihinde aylık almayan çocukları mirasçı sıfatıyla Kurumumuza
müracaat ederek vefat eden babalarının sağlığında hak ettiği halde alamadığı aylıklarının
miras intikali yoluyla taraflarına ödenmesini talep etmişlerdir. Bu durumda, anılan mirasçılara
yapılacak ödemede 6098 sayılı Kanunun zamanaşımına ilişkin hükümleri uygulanacak olup,
ölüm tarihi ile mirasçıların talep tarihi arasında 2 yıllık zamanaşımı süresi dolduğundan söz
konusu aylık miktarları ödenmeyecektir. Ancak, mirasçıların 1/1/2017 tarihinde talepte
bulunmaları halinde ise, anılan mirasçılara yapılacak ödemede ölüm tarihi ile mirasçıların
talep tarihi arasında 2 yıllık zamanaşımı süresi dolmadığından ve Kanunun 97 nci maddesinde
zamanında alınmayan aylıklara ilişkin zamanaşımı öngörülmediğinden zamanında alınmayan
aylıklar mirasçılarına ödenecektir.
Örnek 2: 20/1/1972 tarihinde vefat eden sigortalıdan dolayı ölüm aylığı bağlanan eşin,
2002/Kasım-2009/Mart ödeme dönemleri arasında aylıklarını almadığı ve 5/4/2009 tarihinde
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
238
vefatı üzerine aylık almayan çocukları mirasçı sıfatıyla 7/4/2015 tarihinde Kurumumuza
müracaat ederek vefat eden hak sahibi annelerinin sağlığında hak ettiği halde alamadığı
aylıklarının miras intikali yoluyla taraflarına ödenmesini talep etmişlerdir. Bu durumda, anılan
mirasçılara yapılacak ödemede 6098 sayılı Kanunun zamanaşımına ilişkin hükümleri
uygulanacak olup, ölüm tarihi ile mirasçıların talep tarihi arasında 2 yıllık zamanaşımı süresi
dolduğundan söz konusu aylık miktarları ödenmeyecektir. Mirasçıların 1/1/2010 tarihinde
talepte bulunmaları halinde ise, anılan mirasçılara yapılacak ödemede ölüm tarihi ile
mirasçıların talep tarihi arasında 2 yıllık zamanaşımı süresi dolmadığından, söz konusu aylık
miktarlarının ödenmesinde ilk alınmayan gelir ve aylığın ödeme tarihi ile 2008/Ekim ay başı
arasında beş yıllık süre geçtiğinden, 2008/Ekim öncesinde 5 yıllık süre ile 2008/Ekim sonrası
alınmayan aylıklar mirasçılarına ödenecektir.
Örnek 3 : 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı alan ve en son aylığını Şubat/2009 ödeme
döneminde çeken sigortalının, 9/7/2015 tarihinde kesinleşen mahkeme kararıyla 15/6/2009
tarihinden itibaren gaipliğine karar verilmiş olup, mirasçıları tarafından 5/4/2017 tarihinde
verilen dilekçe ile sigortalının sağlığında hak ettiği halde alamadığı aylıkları talep edilmiştir.
Bu durumda, sigortalının Şubat/2009-Mayıs/2009 dönemine ait aylıkları mahkeme kararının
kesinleştiği tarihten itibaren 2 yıllık süre geçmeden talepte bulunan mirasçılara ödenecektir.
7. Hak Düşürücü Süre Uygulaması
Kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar (geçici iş
göremezlik ödeneği, evlenme ve cenaze ödenekleri ile ölüm toptan ödemeleri), hakkın
doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşmektedir. Burada hak düşürücü süre
işlediğinden, söz konusu haklar beş yıl içinde istenilmezse, bir daha ödenmeyecektir.
Örnek 1: 8/9/2009 tarihinde vefat eden sigortalının hak sahipleri 17/12/2013 tarihinde
cenaze ödeneği talebinde bulunmuştur. Bu durumda;
8 9 2009
- 5
8 9 2014
Hak düşürücü süre bu tarih itibariyle yerine geldiğinden, hak sahiplerine 17/12/2013
tarihli taleplerine istinaden cenaze ödeneği ödenecektir.
Örnek 2: Yaşlılık aylığı almakta iken 29/12/2010 tarihinde vefat eden sigortalıdan
dolayı ölüm aylığı almakta olan kız çocuğunun evlenme tarihi 22/7/2011, evlenme ödeneği
talep tarihi 9/11/2015 olduğu varsayıldığında; hak sahibinin evlenme tarihi ile evlenme
ödeneği talep tarihi arasında beş yıllık hak düşürücü sürenin geçip geçmediğine bakılacaktır.
9 11 2015
-22 7 2011
17 3 4
Hak düşürücü beş yıllık süre geçmediğinden kız çocuğuna evlenme ödeneği
ödenecektir.
Örnek 3: Babasından dolayı 1/1/2015 tarihinden itibaren ölüm aylığı almakta iken
25/9/2019 tarihinde evlenmesi nedeniyle aylığı 1/10/2019 tarihinden itibaren kesilen kız
çocuğu, Kurum kayıtlarına 22/11/2025 tarihinde geçen dilekçesi ile evlenme ödeneği
talebinde bulunmuştur. Buna göre;
Evlenme Tarihi : 25/9/2019
Başvuru Tarihi : 22/11/2025
Ödeneğe Hak Kazanma Tarihi : 25/9/2019
22 11 2025
-25 9 2019
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
239
27 1 6
Hak düşürücü süre dolduğundan, evlenme ödeneği ödenmeyecektir.
Örnek 4: 2008/Ekim ay başından itibaren ilk defa 4/1-(c) kapsamında sigortalı olan
babasından dolayı 1/1/2015 tarihinden itibaren ölüm aylığı almakta iken 25/9/2019 tarihinde
evlenmesi nedeniyle aylığı 1/10/2019 tarihinden itibaren kesilen kız çocuğu, Kurum
kayıtlarına 22/11/2025 tarihinde geçen dilekçesi ile evlenme ödeneği talebinde bulunmuştur.
Evlenme Tarihi : 25/9/2019
Başvuru Tarihi : 22/11/2025
Ödeneğe Hak Kazanma Tarihi : 25/9/2019
22 11 2025
-25 09 2019
27 1 6
Hak düşürücü süre dolduğundan, evlenme ödeneği ödenmeyecektir.
7.1. Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga 99 uncu maddesinde
sadece İKMH sigortasından sağlanan diğer haklar olan evlenme ve cenaze yardımında hak
düşürücü süre uygulaması bulunmakta olup, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren beş yıl
içinde istenmezse anılan haklar düşmektedir.
1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalılar için İKMH sigortasından;
- Kız çocuklarına ödenecek evlenme yardımında, evlenme tarihi ile evlenme yardımı,
- Cenaze yardımında ise, ölüm tarihi ile cenaze yardımı,
talebi arasında 5 yılın geçip geçmediğine bakılacaktır. Geçmesi durumunda evlenme
ve cenaze yardımı yapılmayacaktır.
Örnek 1: 4/1-(a) sigortalısı 12/3/2003 tarihinde vefat etmiş olup, hak sahipleri
2/11/2010 tarihinde cenaze yardımı talebinde bulunmuştur. Bu durumda;
12 3 2003
+ 5
12 3 2008
Talep tarihi itibariyle 5 yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden cenaze yardımı
ödenmeyecektir.
Örnek 2: Kız çocuğu babasından dolayı ölüm geliri almakta iken 25/11/2001 tarihinde
evlenmiş ve 29/10/2007 tarihinde evlenme yardımı talebinde bulunmuştur. Bu durumda,
evlenme yardımı talep tarihi ile evlenme tarihi arasında beş yıllık sürenin geçip geçmediğine
bakılarak hak düşürücü süre kontrol edilecektir.
25 11 2001
+ 5
25 11 2006
Hak sahibi belirlenen bu tarihten sonra evlenme yardımı talebinde (29/10/2007)
bulunduğundan ve hak düşürücü süre geçtiğinden evlenme yardımı ödenmeyecektir.
Örnek 3: Kız çocuğu babasından dolayı ölüm geliri almakta iken 25/12/2005
tarihinde evlenmiş ve 30/11/2009 tarihinde evlenme yardımı talebinde bulunmuştur.
25 12 2005
+ 5
25 12 2010
Talepte bulunduğu 30/11/2009 tarihinde 5 yıllık hak düşürücü süre geçmediğinden
evlenme yardımı ödenecektir.
Örnek 4: Kamu sektöründe çalışırken 18/9/1998 tarihinde vefat eden sigortalıdan
dolayı ölüm aylığı almakta olan kız çocuğunun evlenme tarihi 21/2/2004, evlenme yardımı
Adres: Mithatpaşa Cd. No:7 06410 Sıhhiye/ANKARA Ayrıntılı Bilgi : Nevin ÖZGÜL Daire Başkanı
Tel: 0312 432 10 63 Faks: 0312 432 10 62 Birim Eposta : EHGM_bhacedb@sgk.gov.tr
240
talep tarihi 30/3/2014 olduğu varsayıldığında; öncelikle 2008/Ekim ayı ile evlenme yardımı
talep tarihi arasında beş yıllık hak düşürücü sürenin geçip geçmediğine bakılacaktır.
30 3 2014
-15 10 2008
15 5 5
Beş yıllık hak düşürücü sürenin geçtiği anlaşıldığından kız çocuğuna evlenme ödeneği
ödenmeyecektir.
7.2. 1479 sayılı Kanunun mülga 78 inci maddesinde, cenaze yardımı ile ölüm toptan
ödemelerinin hakkı doğuran olay tarihinden başlanarak 10 yıl içinde istenmezse düşeceği
öngörüldüğünden, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalılar için 10 yıllık, bu tarihten sonra
ölen sigortalılar ile 2008/Ekim ay başından itibaren ilk defa 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar
için 5 yıllık hak düşürücü süre uygulanacaktır.
Örnek 1: 4/1-(b) sigortalısı 23/8/2002 tarihinde vefat etmiş olup, hak sahipleri
26/10/2010 tarihinde cenaze ödeneği talebinde bulunmuştur. Bu durumda;
26 10 2010
- 23 8 2002
3 2 8
10 yıllık hak düşürücü süre geçmediğinden cenaze ödeneği ödenecektir.
Yukarıdaki sigortalının 10/5/1998 tarihinde ölmüş olması durumunda bu defa;
26 10 2010
- 10 5 1998
16 5 12
10 yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden cenaze ödeneği ödemeyecektir.
Örnek 2: 4/1-(b) sigortalısı 28/6/2001 tarihinde vefat etmiş olup, hak sahipleri
30/1/2011 tarihinde ölüm toptan ödeme talebinde bulunmuşlardır.
30 1 2011
- 28 6 2001
2 7 9
10 yıllık hak düşürücü süre geçmediğinden ölüm toptan ödemesi yapılacaktır.
Yukarıdaki sigortalının ölüm tarihinin 1/1/2000 olması halinde;
30 1 2011
- 1 1 2000
29 0 11
10 yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden ölüm toptan ödemesi yapılmayacaktır.
7.3. İlk defa Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında bulunmaları nedeniyle 5434 sayılı
Kanunun ek 82 nci maddesi hükümlerine göre hak kazanılan emekli ikramiyesinin
zamanaşımı uygulamasında, emekli ikramiyesine hak kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl
içerisinde talep edilmeyen emekli ikramiyesi zamanaşımına uğrayacaktır.