MİRASÇILARIN VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ

[admin]

MİRASÇILARIN VERGİSEL
YÜKÜMLÜLÜKLERİ REHBERİ

Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı
Yayın No: 319
Temmuz / 2019
Ayrıntılı bilgi için
Vergi İletişim Merkezi(VİMER)
www.gib.gov.tr
 Bu Rehber, yayım tarihinde yürürlükte olan mezvuat dikkate alınarak hazırlanmıştır.
 Mevzuat Bilgilerine ve Güncel Haberlere;
 • Başkanlığımız internet sayfasından,
 • Sosyal medya hesaplarından,
 • e-Posta bilgilendirme sisteminden,
 ulaşabilirsiniz.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı
Yayın No: 319
Temmuz 2019
 içindekiler
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ...iv
BİRİNCİ BÖLÜM
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
 1- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN KONUSU.........................................6
 2- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY..................6
 3- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN MÜKELLEFİ......................................7
 4- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE MUAFİYETLER..................................8
5- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE İSTİSNALAR.....................................9
6- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BEYANNAMESİNİN VERİLMESİNDE
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR..................................................11
a- Gayrimenkullerin Beyanı................................................................11
b- Ticari Sermayenin Beyanı...............................................................12
c- Menkul Mallar ve Gemilerin Beyanı...................................................12
d- Esham (Hisse Senetlerinin) Beyanı....................................................12
e- Tahvilatın (Borç Senetlerinin) Beyanı................................................12
f- Yabancı Paraların Beyanı.................................................................12
g- Hakların Beyanı............................................................................13
7- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN BEYANI.........................................13
8- BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ YER......................................................14
9- BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI.....................................................16
10- BEYANNAMEYE EKLENECEK BELGELER..............................................18
11- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ MATRAHININ TESPİTİNDE
İNDİRİLEBİLECEK BORÇ VE GİDERLER...................................................18
12- İHTİLAFLI BORÇLAR.......................................................................19
13- VERGİ ORANI................................................................................20
14- ÖDEME YERİ VE ZAMANI.................................................................22
15- MİRASA DÂHİL MALLARIN MİRASÇILARCA TASARRUFU........................23
İKİNCİ BÖLÜM
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
1- VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER..................25
2- GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER..............26
3- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER...28
4- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER...29
GİRİŞ
Mükellef odaklı hizmet anlayışının gereği olarak, ölüm halinde mirasçıların
vergilendirilmesi konusunda mükellefleri bilgilendirmek amacıyla
hazırlanan bu rehberde, Miras Hukuku açısından mirasçıları ilgilendiren
temel kavramlar ile Vergi Usul Kanunu, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu,
Gelir Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Özel Tüketim Vergisi
Kanunu açısından mirasçıların hakları, ödevleri ve tabi oldukları diğer
yükümlülüklere ilişkin açıklamalar yer almaktadır.
ÖLÜM HALİNDE MİRASÇILARIN YAPMASI GEREKEN İŞLEMLER
• Mirasçıların miras paylarını gösteren ve veraset ve intikal vergisi
beyannamesine eklenmesi gereken mirasçılık belgesi (veraset
ilamı), 01/10/2011 tarihinden itibaren mirasçılarca sulh hukuk
mahkemesinin yanı sıra noterlerden de alınır.
• Ölenden intikal eden mal varlığı için tarha yetkili vergi dairesine
elden/posta yoluyla ya da İnteraktif Vergi Dairesinden elektronik
ortamda veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilir.
• Mirasçıların mükellefiyetiyle ilgili ve özellik arz eden diğer işlemleri
yerine getirilir.
GİRİŞ - ÖLÜM HALİNDE MİRASÇILARIN YAPMASI GEREKEN İŞLEMLER
BİRİNCİ BÖLÜM
VERASET YOLUYLA VEYA
İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN
VERGİLENDİRİLMESİ
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
6 www.gib.gov.tr
1- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN KONUSU
Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de
bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle ivazsız
(karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal
vergisinin konusuna girer.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahısların yabancı
memleketlerde aynı yollardan mal edinmeleri de veraset ve intikal
vergisine tabidir. Ancak, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilerin Türkiye
sınırları dışında bulunan mallarının, veraset yoluyla veya ivazsız bir şekilde
Türkiye'de ikametgahı olmayan yabancı şahıslara intikali bu verginin
konusuna girmez, Türkiye'de ikamet eden yabancı bir şahsa intikali ise
veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.
Öte yandan, Türkiye sınırları içinde bulunan malların ivazsız (karşılıksız)
intikali, uyruğuna bakılmaksızın vergileme kapsamına alınmıştır. Örneğin,
yabancı bir şahıstan yine yabancı bir şahsa Türkiye'de bulunan malın ivazsız
intikali (karşılıksız) veraset ve intikal vergisine tabidir.
2- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY
Veraset ve intikal vergisi uygulamasında vergiyi doğuran olay, 7338 sayılı
Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde tanımı yapılan
malların yukarıda belirtilen kişilere veraset yoluyla veya her ne şekilde
olursa olsun ivazsız bir suretle intikal etmesidir.
Buna göre, vergiyi doğuran olay;
• Bir kişinin ölümü,
• Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre hukuken ölümüne karar verilmesi
(gaiplik) veya
• Bir kişiye hayatta iken yapılan bağışlamalar
ile meydana gelmektedir.
Bir kimsenin ölümü üzerine mirası (malları, hakları ve borçları), Türk Medeni
Kanunu hükümlerine göre mirasçılarına geçer. Mirasçılık ya kanuna ya da
murisin iradesine dayanır. Kanuna dayanan mirasçılığa "kanuni mirasçılık",
murisin iradesine dayanan mirasçılığa da "mansup mirasçılık" denir.
www.gib.gov.tr 7
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
Gaiplik, bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde iken kaybolması veya yakınlarının
bilgisi dışında uzun bir süre yok olması ve kendisinden haber alınamaması
nedeniyle ölmüş olabileceği kanısıyla, yakınlarının başvurusu üzerine
mahkeme tarafından öldüğüne karar verilmesidir.
Kanuni mirasçı olarak kişilerin gaiplik kararı almak üzere mahkemeye
başvuruda bulunabilmeleri için olay tarihinden itibaren; ölüm tehlikesi
içinde iken kaybolma halinde en az 1, uzun zamandır haber
alınamama halinde ise en az 5 yıl geçmiş olması gerekmektedir.
Gaiplik kararı, gaipliğine karar verilenin öldüğü sanısına dayanmaktadır.
Türk Medeni Kanununun 32-35 inci maddeleri gereğince gaiplik kararı
verildiği takdirde, mirasçılar aynen gaibin ölümü gerçekleşmiş gibi mirasçı
olurlar.
Ancak gaiplik kararından sonra mirasçılar, tereke malları kendilerine teslim
edilmeden önce bu malları ileride ortaya çıkması halinde hem gaibin
kendisine hem de diğer hak sahiplerine iade edeceklerine dair teminat
vermek zorundadırlar. Türk Medeni Kanunun 584 üncü maddesine göre bu
teminatın süresi, gaiplik kararı; ölüm tehlikesi içinde iken kaybolan birisi
için verilmiş ise 5, kendisinden uzun bir süre haber alınamayan birisi için
verilmiş ise 15 yıldır.
İvazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkul ve hakların tesliminde tapuya
tescil ile menkul mallar açısından ise fiziki (hukuken iktisap) tasarrufun
geçmesi ile meydana gelir.
3- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN MÜKELLEFİ
Veraset ve intikal vergisinin mükellefi, veraset yoluyla veya ivazsız
(karşılıksız) bir suretle mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.
Gerçek kişiler insanlardır. Türk Medeni Kanununun 28 inci maddesine göre,
kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona
erer.
Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan
başlayarak elde eder.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
8 www.gib.gov.tr
Tüzel kişiler ise birden çok gerçek kişinin belirli bir amacın gerçekleştirilmesi
için emek ve sermayelerini birleştirmeleri ile oluşan ortaklıklardır. Tüzel
kişilerin ancak ölüme bağlı tasarruflarla mirasçı olabilecekleri tabiidir.
Ayrıca, 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel
kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyeler
üzerinden kesilen vergilerin sorumlu durumunda olan kişi veya kurumlarca
beyan edilmesi gerekmektedir.
Veraset ve intikal vergisinde mükellefiyet; beyanname verildiği
takdirde, beyannamede gösterilen mallar için beyannamenin verildiği
tarihte, verilen beyannamede gösterilmeyen mallar ile beyanname
verilmeyen hallerde intikal eden malların idarece tespit olunduğu
tarihte, terekenin yazımı, defter tutma veya resmi tasfiye hallerinde
mahkemece bu işlemlerin tamamlandığı tarihte başlar.
4- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE MUAFİYETLER
Veraset ve İntikal Vergisi Kanununda muafiyet üç ana başlık altında
toplanabilir:
• Kamusal muafiyetler,
• Kamu yararı amacı güden teşekküllere sağlanan muafiyetler,
• Diplomatik muafiyetler.
Bu kapsamda;
• Kamu kuruluşları, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları,
kamuya yararlı sayılan dernekler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya
bunların aralarında kurdukları kuruluşlardan kurumlar vergisine tabi
olmayanlar,
• Yukarıda sayılanların dışında kalan tüzel kişilere ait olup kamu yararı
için; ilim, araştırma, kültür, sanat, sağlık, eğitim, din, hayır, imar, spor
gibi alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla kurulan kuruluşlar,
www.gib.gov.tr 9
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
• Yabancı devletlerin Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve
konsolosları (fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara
mensup olan ve o devletin uyruğunda bulunan memurları ve Türkiye'de
resmi bir göreve memur edilenler ve bu sayılanların aile bireyleri
veraset ve intikal vergisinden muaftır.
5- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE İSTİSNALAR
Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinde yer alan istisnalar
aşağıda belirtilmiştir:
• Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait kişisel eşyalar ve
aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,
• Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dâhil olmak üzere
çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının 2019 yılı için
250.125 TL'si, eşin yalnız başına mirasçı olması halinde ise kendisine
isabet eden miras payının 2019 yılı için 500.557 TL'si,
• Örf ve âdete göre verilmesi gelenek olmuş hediye, cihaz, yüz görümlüğü
ve drahomalar (gayrimenkuller hariç),
• Bütün sadakalar,
• İvazsız suretle intikallerin 2019 yılı için 5.760 TL'si,
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı
Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi
Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin
2019 yılı için 5.760 TL'si,
• Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin (a) ve
(b) bentleri kapsamına giren kişilerin statüleri gereğince amaçları
doğrultusunda usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlar,
• Kamu idare ve müesseseleri ile 3569 sayılı Bankalar ve Devlet
Müesseseleri Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülü Hakkındaki
Kanun'a tabi müesseseler ve kamu menfaatine yararlı derneklerden ve
emekli ve yardım sandıklarından veya bu mahiyetteki kurumlardan;
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
10 www.gib.gov.tr
◊ Dul ve yetimlere bağlanan aylıklar ile bu aylıklar dışında verilen
emekli ikramiyeleri,
◊ Dul ve yetimlere verilen evlenme ikramiyeleri,
◊ Hizmet sürelerini doldurmamış bulunanların dul ve yetimlerine aylık
yerine toptan yapılan ödemeler,
◊ Harp malulleri ile şehit yetimlerine tekel beyiyelerinden ödenen
paralar.
• Savaşta veya görev gereği çıkan çatışmalarda, manevra ve eğitimlerde
veya bunlarda aldığı yaralar sonucunda ölen subay, astsubay ve erlerin
(jandarmalar dahil) ve yine görev sırasında ölen güvenlik mensuplarının
çocukları ile eşlerine ve anne-babalarına intikal eden bütün malların
değerleri toplamından, veraset yoluyla intikallerde eş ve çocuklara
tanınan istisna tutarının bir katı,
• Borçlar Kanununun 242 nci (11/01/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk
Borçlar Kanununun 292 nci maddesi) maddesine göre rücu koşulu ile
yapılan bağışlarda, bağışlananın bağışlayandan önce ölümü halinde,
bağışlayana rücu eden bağışlanmış mallar,
• Sağlar arasında ivazsız suretle meydana gelen intikaller hariç olmak
üzere kuru mülkiyet halinde intikal eden mallar (kuru mülkiyet halinde
kaldığı sürece),
• Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara kuruluşu için veya
kurulduktan sonra tahsis olunan mallar,
• Plaka sınırlaması uygulanan illerde, Cumhurbaşkanı Kararı ile yetkili
kılınan trafik komisyonlarınca ticari plaka satışından elde edilen
paralardan ticari plaka sahiplerine dağıtılan paralar,
www.gib.gov.tr 11
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
• 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki
tescilli taşınmaz kültür varlıklarının veraset ve intikal yoluyla devir ve
iktisabına ilişkin işlemler,
• Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler bütçelerinden
kamu iktisadi teşebbüslerine yapılacak iktisadi transferler ve yardımlar,
• 28/03/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım
Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet
katkılarının hak kazanılan kısımları.
6- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BEYANNAMESİNİN
VERİLMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Verginin matrahı, intikal eden malların Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre bulunan değerlerinden, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 12
nci maddesinde yazılı borç ve masrafların indirilmesinden sonra kalan
miktardır.
Kendilerine veraset yoluyla veya ivazsız surette mal intikal eden mükellefler,
ilk tarhiyatta dikkate alınmak üzere bu malları Veraset ve İntikal Vergisi
Kanununun 10 uncu maddesinde belirtilen değerleme ölçülerine göre
değerleyeceklerdir. Bu Kanunda değerleme ölçüsü belirtilmeyen malların
ise Vergi Usul Kanununun servetleri değerleme ile ilgili 3 üncü bölümündeki
esaslara göre değerlendirilmesi gerekmektedir.
a-Gayrimenkullerin Beyanı
01/01/1983 tarihinden önce veraset yolu ile veya ivazsız bir şekilde
intikal eden gayrimenkullerin ticari işletmeye dâhil olsun veya olmasın
rayiç bedelle (gayrimenkulün değerleme günündeki alım satım değeri),
01/01/1983 tarihinden sonra veraset yolu ile veya ivazsız bir şekilde
intikal eden gayrimenkullerin ise ticari işletmeye dâhil olsun veya olmasın
ölümün veya ivazsız intikalin meydana geldiği yıla ait emlak vergisine
esas olan değerle beyan edilmesi gerekmektedir.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
12 www.gib.gov.tr
b- Ticari Sermayenin Beyanı
Bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine takaddüm eden takvim
yılı bilançosuna göre bulunacak öz sermaye, ticari sermaye olarak dikkate
alınacaktır. Ancak mükellefler isterlerse ölüm günü itibariyle çıkaracakları
bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edip beyan edebileceklerdir.
İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar ile basit usulde vergilendirilenler
ise ticari sermaye olarak murisin ölüm tarihindeki ticari varlığını beyan
edeceklerdir.
c- Menkul Mallar ve Gemilerin Beyanı
Mükellefler, menkul mallar ve gemileri rayiç bedelleri ile beyan edeceklerdir.
Rayiç bedel, normal alım satım değeridir. Bu nedenle, mirasa dâhil menkul
mallar ve gemilerin ölüm tarihindeki normal alım satım değerleri ile beyan
edilmesi gerekir.
d- Esham (Hisse Senetlerinin) Beyanı
Ticari sermayeye dâhil olsun veya olmasın hisse senetleri, borsada kayıtlı
ise ölüm tarihinden önceki son üç yıl içinde borsada gördüğü en son işlem
değeri ile değerlenmektedir.
Bu nedenle, veraset ve intikal vergisi mükellefleri, kendilerine veraset yolu
ile intikal eden veya ivazsız suretle edindikleri hisse senetlerini, bunlar
borsaya kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son üç yıl içinde gördüğü son işlem
değerini; borsada kayıtlı olmakla birlikte son üç yıl içinde işlem görmemişse
veya borsada kayıtlı değilse, üzerinde yazılı değerlerini beyan edeceklerdir.
e-Tahvilatın (Borç Senetlerinin) Beyanı
Borç senetleri, Vergi Usul Kanununun 266 ncı maddesine göre itibari değerle
değerlenmektedir. Buna göre, mükellefler borç senetlerini üzerinde yazılı
olan değerlerini beyan edeceklerdir.
f- Yabancı Paraların Beyanı
Yabancı paralar, veraset ve intikal vergisi beyannamesinde borsa rayici
ile beyan edilecektir. Ancak, borsa rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tespit
olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilecektir.
www.gib.gov.tr 13
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
g- Hakların Beyanı
Tescile tabi bilumum hakların değeri, tesisleri sırasında tapu siciline
kaydedilen değeri esas alınarak beyan edilecektir. Tapu sicilinde
bedeli gösterilmeyen haklarla, bunlar dışındaki bilumum hakların
değerlendirilmesi mükellefler tarafından yapılmayacak ve bu haklar ilk
tarhiyatta dikkate alınmayacaktır.
7- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNİN BEYANI
Veraset ve İntikal vergisinde;
- Türkiye sınırları içinde bulunan malların,
- T.C. uyruğundaki kişilere ait malların
veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız (hibe yoluyla
veya karşılıksız herhangi bir tarzda) suretle bir kişiden diğer kişiye intikali
veraset ve intikal vergisine tabi olup bu intikaller nedeniyle beyanname
verilir.
Beyannameyi kendisine mal intikal eden gerçek veya tüzel kişiler verir.
Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan kişiler, yurt dışında veraset
yoluyla veya hibe yahut karşılıksız herhangi bir tarzda mal edinmeleri
halinde de beyanname vermek zorundadırlar.
Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan bir şahsın Türkiye hudutları
dışında bulunan malını veraset yoluyla ve sair suretle iktisap eden ve
ikametgâhı Türkiye'de olmayan yabancı şahıslar, veraset ve intikal
vergisine tabi olmadıklarından beyanname vermezler.
Veraset ve intikal vergisi beyannameleri mirasçılar tarafından imzalanmak
suretiyle verilebileceği gibi mirasçıların vekili tarafından imzalanmak
suretiyle de verilebilir.
Veraset yoluyla intikallerde beyanname her bir mirasçı tarafından ayrı
ayrı verileceği gibi müştereken verilmesi de mümkündür. Beyannamenin
müştereken verilmesi halinde, beyannamenin her mükellef tarafından
ayrı ayrı imzalanmış olması gerekir.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
14 www.gib.gov.tr
Veraset yoluyla intikal eden mal, istisna haddinin altında kalsa
dahi beyanname verilmesi gerekmektedir.
Mirasçılara veraset yoluyla intikal eden mal bulunmaması halinde; vergi
dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyeceğine ilişkin
dilekçe verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Veraset yoluyla meydana gelen intikaller dışında kalan ivazsız
intikallerde istisna haddinin altında kalanlar için beyanname
verilmez.
8- BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ YER
Mükellefler, Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesini mirasçılık belgesini
(veraset İlamı) aldıktan sonra;
• İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) sayfasında yer alan "Veraset
İşlemleri" kısmından elektronik ortamda (İnteraktif Vergi Dairesi şifreniz
yok ise Kayıt Ol ekranından anında şifre alabilir ya da e-Devlet şifrenizle
giriş yapabilirsiniz) ya da
• Kâğıt ortamında vergi dairesine elden veya posta yoluyla
verebilir.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin Vergi Dairesine Kâğıt
Ortamında Elden Verilmesi ya da Posta Yoluyla Gönderilmesi:
Mükellefler beyannamelerini ilgili vergi dairelerine bizzat elden verebileceği
gibi taahhütlü olarak posta ile de gönderebilir. Beyannameler;
• Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde ölen kimsenin ikametgâhının
bulunduğu,
www.gib.gov.tr 15
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
• Diğer suretle gerçekleşen intikallerde tasarrufu yapan şahsın
ikametgâhının bulunduğu, tasarrufun tüzel kişilerce veya diğer
teşekküllerce yapılması durumunda tüzel kişilerin veya diğer
teşekküllerin merkezlerinin bulunduğu,
• Miras bırakanın veya bu tasarrufu yapan şahsın ikametgâhı yabancı
memlekette ise Türkiye'deki son ikametgâhının bulunduğu yerdeki vergi
dairesine verilir.
45 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin 3 üncü
bölümündeki açıklamalara göre; muris veya tasarrufu yapan şahsın
Türkiye'de hiç ikamet etmediği veya son ikametgâhının tespit olunamadığı
takdirde veraset ve intikal vergisi beyannamelerinin, veraset yoluyla veya
sair surette ivazsız tarzda intikal eden malın bulunduğu veya mükelleflerin
ikametgâhlarının bağlı bulunduğu yer vergi dairesine (muristen intikal
eden mal varlığının tamamının bu beyannamede beyan edilmesi) verilmesi
gerekir.
Beyanname mükellef veya vekili tarafından imzalanmalıdır. Müşterek
imzalı tek beyanname verilmesi de mümkündür. Yurt dışında bulunan
vatandaşlarımız beyannamelerini yurt dışındaki konsolosluklara verebilirler.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin İnteraktif Vergi Dairesi
Üzerinden Gönderilmesi:
• İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) internet sayfasına beyannameyi
dolduracak mirasçılardan herhangi birinin bilgileri ile giriş yapılır.
• "Veraset İşlemleri" bölümünden vefat edenin T.C. Kimlik Numarası
girilerek işlemlere başlanılır.
• Sistem mükellefi adım adım kolay ve hızlı bir şekilde beyannamesini
doldurması için yönlendirir.
• Mirasçı beyannameyi sadece kendi adına düzenleyebileceği gibi, diğer
mirasçıları da beyannameye dâhil edebilir.
• Beyanname birden fazla mirasçı adına verilecekse, mirasçılardan biri
tarafından tamamlanarak onaylandığında, diğer mirasçıların onayına
sunulur.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
16 www.gib.gov.tr
• Tüm mirasçıların İnteraktif Vergi Dairesine kendi şifreleri ile bağlanarak
beyannameyi onaylamasından sonra, beyanname ilgili vergi dairesine
elektronik ortamda gönderilir.
• Beyanname ekinde vergi dairesine sunulması gereken belgeler veraset
ve intikal vergisi beyannamesine eklenebileceği gibi, unutulan veya eksik
kalan belgeler olması durumunda İnteraktif Vergi Dairesinde "Diğer
Dilekçeler" bölümü kullanılarak ölenin son ikametgâhının bulunduğu yer
vergi dairesine de gönderilebilmektedir.
Veraset ve intikal vergisinde ana prensip karşılıksız şekilde mal iktisap
eden şahsın beyanname vermesidir. Bununla birlikte, 5602 sayılı Kanunda
tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma
ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyeler üzerinden söz konusu şans
oyunları ile yarışma ve çekilişleri düzenleyenler tarafından %20 oranında
(01/01/2018 tarihinden itibaren) vergi tevkifatı yapılmakta ve bu tevkifat
tutarı yarışma ve çekilişin yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü
akşamına kadar beyan edilmekte olup; ikramiye kazanan kişilerin ayrıca
bir beyanname vermesine gerek bulunmamaktadır.
9- BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI
Veraset yoluyla meydana gelen intikallere ilişkin veraset ve intikal vergisi
beyannamesi;
◊ Ölüm Türkiye'de meydana gelmiş ise;
• Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay
içinde,
• Mükellefler yabancı bir memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip
eden 6 ay içinde,
◊ Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise;
• Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay
içinde,
• Mükellefler ölenin bulunduğu memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini
takip eden 4 ay içinde,
• Mükellefler ölenin bulunduğu memleketin dışında başka bir yabancı
memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde,
◊ Gaiplik halinde gaiplik kararının ölüm siciline işlendiği tarihi takip eden
1 ay içinde
verilir.
www.gib.gov.tr 17
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
İvazsız intikallere ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi;
• Malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen 1 ay içinde,
• Gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile şans
oyunlarında, ikramiye kazananlardan kesilen veraset ve intikal vergisine
ilişkin beyanname bunları düzenleyenler tarafından yarışma ve çekiliş ile
müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar
verilir.
Vergi Usul Kanununda sadece veraset ve intikal vergisi için geçerli olmak
üzere iki ek beyan süresi düzenlenmiştir. Şöyle ki:
Veraset ve intikal vergisine ilişkin mükellefiyetlerde tahakkuk işlemi yapmak
için beyanname verme süresinin sonundan başlayarak 15 gün beklenir.
Beyanname bu süre içinde verilirse vergi ziyaı cezası kesilmez ve gecikme
faizi de hesaplanmaz.
Ayrıca mükellefe tebliğ edilmek şartı ile yeniden 15 günlük süre verilir.
Beyanname bu sürede verilirse yine vergi ziyaı olmamış sayılır.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin birinci ek süreden sonra fakat
ikinci ek süreye ilişkin tebligat yapılmadan önce mükellefler tarafından
verilmesi halinde ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir.
Beyannamenin idare (ilgili vergi dairesi müdürlüğü) tarafından tebligat
yapılarak ikinci 15 günlük ek süre içinde verilmesi halinde, birinci derecede
usulsüzlük cezası kesilir. Beyannamenin idare tarafından tebligat yapılarak
ikinci 15 günlük süreden sonra verilmesi veya hiç verilmemesi halinde ise
söz konusu usulsüzlük fiili aynı zamanda re'sen takdiri gerektirdiğinden,
birinci derece usulsüzlük cezası iki kat olarak kesilir, bu ceza Vergi Usul
Kanununun 336 ncı maddesi uyarınca vergi ziyaı cezası ile kıyaslanır ve
miktar itibariyle ağır olan uygulanır.
Usulsüzlük cezalarının her mükellef için
ayrı ayrı kesilmesi gerekmektedir.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
18 www.gib.gov.tr
10- BEYANNAMEYE EKLENECEK BELGELER
Kendilerine veraset yoluyla veya ivazsız suretle intikal eden mallar dolayısıyla
veraset ve intikal vergisi beyannamesi düzenleyenler, beyannameyi ilgili
vergi dairesine verirken intikal eden malların çeşidine göre aşağıdaki
belgeleri beyannameye ekleyeceklerdir.
• Veraset ilamı (Mirasçılık Belgesi)*,
• Vasiyetname, miras mukavelenamesi,
• Borç ve masraflara ait belgeler,
• Ticari bilanço ve gelir tablosu,
• Gayrimenkuller için tapunun fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösteren
ilgili belediyeden alınmış bir belge,
• Araç ve tescile tabi diğer menkuller için tescil belgesinin fotokopisi.
(*) Mirasçıları ve miras paylarını gösteren ve veraset ve intikal vergisi
beyannamesine eklenmesi gereken mirasçılık belgesi, 01/10/2011 tarihine
kadar yalnızca sulh hukuk mahkemesinden alınırken, 6217 sayılı İdari
Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun ile 1512 sayılı Noterlik Kanununda yapılan
değişiklik sonucunda, 01/10/2011 tarihinden itibaren mirasçılarca sulh
hukuk mahkemesinin yanı sıra noterlerden de alınabilmektedir.
11- VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ MATRAHININ TESPİTİNDE
İNDİRİLEBİLECEK BORÇ VE GİDERLER
Veraset ve intikal vergisinin matrahının tespitinde aşağıda yazılı borç ve
masrafların indirilmesi mümkündür:
• Veraset yoluyla meydana gelen intikallerde, murisin geçerli belgelere
dayanan borçları ile vergi borçları,
www.gib.gov.tr 19
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
• İvazsız suretle iktisaplarda malın kendisine isabet eden borçlarla vergi
borçları (Hibe edilen mala isabet eden borçları hibe eden üstlenmiş ise
bu borçlar indirilmez.),
• Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallardan yabancı
memleketlerde bulunanlara isabet eden borçlar ile yabancı memleketlerde
bu mallar dolayısıyla ödenen veraset ve intikal vergileri (Ancak, söz
konusu borçlar ve vergiler beyan edilen malların değerini geçemez.),
• Cenazenin donanımı, gömülmesi ve ölüm olayının duyurulması amacıyla
mirasçılarca gazeteye verilen ilan giderleri.
Bu borç ve masrafların matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi
için, mükelleflerin bunları beyannamenin ilgili bölümünde göstermeleri ve
bunlara ilişkin geçerli belgeleri beyannameye eklemeleri zorunludur.
12- İHTİLAFLI BORÇLAR
Murisin sağlığında icra dairesine veya mahkemeye intikal etmiş ve takip
edilmekte olan alacak ve borçları, beyannamede gösterilmek şartı ile
alacak ve borçların vergileri tahakkuk ettirilerek tahsilleri icra dairesi veya
mahkemenin vereceği kati karar veya hüküm neticesine göre tecil olunur.
Ancak, tecil her ne suretle olursa olsun hiçbir zaman 10 seneden fazla
devam edemez. Mükellefler her 6 ayda bir icra ve dava durumlarını bir
dilekçe ile vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.
Murisin ölüm tarihinden önce, kanunlara ve kanunların verdiği yetkiye
dayanarak kamu düzeni koyan mevzuata göre kısmen ya da tamamen
ilgili kuruluşlara bedelsiz devri konusunda işleme başlanılmış olan
gayrimenkullere ait vergiler de tecil edilir. Ancak bir bedel karşılığında ilgili
kuruluşlarca alınırsa tecil edilen vergi tahsil edilir.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
20 www.gib.gov.tr
13- VERGİ ORANI
Veraset ve intikal vergisinin oranı, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 16
ncı maddesinde belirlenmiştir. 2019 yılı için vergi tarifesi aşağıdaki gibidir:
MATRAH
Vergi Oranı %
Veraset
Yoluyla
İntikallerde
İvazsız
İntikallerde
İlk 290.000 TL için 1 10
Sonra gelen 700.000 TL için 3 15
Sonra gelen 1.500.000 TL için 5 20
Sonra gelen 2.700.000 TL için 7 25
Matrahın 5.190.000 TL'yi aşan bölümü için 10 30
Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere
yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi,
ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak
hesaplanır.
Örnek: 2019 yılında vefat eden (A) şahsından mirasçısı bulunan iki
çocuğuna 600.000 TL miras kalmıştır. Her bir çocuğa kalan miras payından
250.125 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi
matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilendirilecektir.
Her bir çocuğun miras payı % 50 (300.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:
300.000 - 250.125 = 49.875 TL olacaktır.
Dolayısıyla bir mirasçının ödeyeceği toplam vergi: 49.875 X %1 = 498,75 TL
olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren 3 yılda her yıl Mayıs ve
Kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte ödenecektir. Buna göre ilk
taksit tutarı 83,12 TL olacaktır.
Diğer mirasçı da aynı tutarda vergi ödeyecektir.
www.gib.gov.tr 21
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
Örnek: (B) şahsı 2019 yılında iki çocuğuna 300.000'er TL bağışlamıştır. Bir
şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan
ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde ivazsız intikallere ilişkin
tarifede yer alan oranların yarısı uygulanacağından kendisine bağış yapılan
çocuklardan her biri için hesaplanacak vergi şu şekilde olur.
İstisna tutarı 5.760 TL'dir.
Matrah 300.000 – 5.760 = 294.240 TL'dir.
Matrah artan orana tabi tutulduğunda, ödenecek vergi şu şekilde
hesaplanacaktır.
290.000 X %5 (Normal oran %10) = 14.500 TL
4.240 X %7,5 (Normal oran %15) = 318 TL
14.500 + 318 = 14.818 TL olup, bu tutar verginin tahakkukundan itibaren
3 yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere altı eşit taksitte
ödenecektir. İlk taksit 2.469,66 TL olarak ödenecektir.
Kendisine bağış yapılan diğer çocuk da aynı tutarda vergi ödeyecektir.
Matrah dilim tutarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak
belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek veya tüzel kişilerce
düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerde vergi oranı
%10 olarak uygulanmakta iken, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 16
ncı maddesinde yapılan düzenleme ile 01/01/2018 tarihinden itibaren %20
olarak uygulanmaktadır. İkramiyenin ayni olarak verilmesi halinde fatura
tutarı esas alınır.
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
22 www.gib.gov.tr
14- ÖDEME YERİ VE ZAMANI
Veraset ve intikal vergisinin;
• Tahakkukundan itibaren üç yılda ve her yıl Mayıs ve Kasım aylarında
olmak üzere toplam altı eşit taksitte,
• 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce
düzenlenen (Futbol karşılaşmalarına ve at yarışlarına ait müşterek
bahisler) yarışma ve çekilişlerde kazananlara ödenen ikramiyelerden
yarışma ve çekilişler ile şans oyunlarını düzenleyenler tarafından kesilen
vergilerin beyanname verme süresi içinde
ödenmesi gerekir.
Örneğin, ölüm 1 Şubat 2019 tarihinde gerçekleşmiş ve mükellef Nisan
ayında beyanda bulunmuşsa ödemeleri Mayıs ve Kasım aylarında olacaktır.
Mükellefin Mayıs ayı içinde beyanda bulunması halinde ise taksitler Kasım
ayında başlayacaktır.
Veraset ve intikal vergisi;
• ivd.gib.gov.tr adresinden veya GİB Mobil uygulamasından ister
İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaparak ister giriş yapmadan Hızlı Ödeme
adımlarından "Belge Numarası İle Ödeme" adımı üzerinden;
◊ Anlaşmalı bankaların kredi kartları ile,
◊ Anlaşmalı bankaların banka kartları veya banka hesabından,
◊ Yabancı ülkede faaliyet gösteren bankaların; kredi kartları, banka
kartları ve diğer ödeme yöntemleri ile,
• Anlaşmalı bankaların;
◊ Şubelerinden,
◊ Alternatif ödeme kanallarından (İnternet Bankacılığı, Telefon
Bankacılığı, Mobil Bankacılık vb.),
• PTT işyerlerinden,
• Tüm vergi dairelerinden
ödenebilir.
www.gib.gov.tr 23
VERASET YOLUYLA VEYA İVAZSIZ SURETLE İNTİKALİN VERGİLENDİRİLMESİ
Ayrıca, veraset ve intikal vergisinin yurt dışından posta havalesi ile
gönderilmesi de mümkün bulunmaktadır.
(Yurt dışından posta havalesi ile borcun bulunduğu vergi dairesinin Ziraat
Bankasındaki nakit hesabına havale veya EFT yolu ile ödenmesi sırasında
açıklama alanına vergi kimlik/ T.C. Kimlik Numaranızın yazılması, yapmış
olduğunuz ödemenin mükellef hesaplarınıza işlenmesinde önem arz
etmektedir. Söz konusu ödemenin havale veya EFT ile ödenmiş olması
durumunda ödemenin vergi dairesinin hesabına geçtiği tarih ödeme tarihi
kabul edilecektir.)
15- MİRASA DÂHİL MALLARIN MİRASÇILARCA TASARRUFU
a) Gayrimenkullerde
Veraset yoluyla veya ivazsız bir şekilde intikal eden gayrimenkullerin
devredilebilmesi ve üzerinde bir ayni hak tesis edilebilmesi için,
gayrimenkule ya da devri istenilen hisse ise yalnız bu hisseye isabet eden
verginin tamamının ödenmesi veya vergiye karşılık 6183 sayılı Kanunun 10
uncu maddesinde yazılı cinsten (menkul mallar hariç) teminat gösterilmesi
gerekmektedir.
b) Menkul Mallarda
Amme idare ve müesseseleri, banka, banker ve kasa kiralayanlar, sigorta
şirketleri, sair şirket ve müesseselere ve mahkemelerle icra dairelerine
vergiye karşılık olmak üzere Veraset İntikal Vergisi Kanununun 17 nci
maddesi gereğince tevkifat yapma görev ve yetkisi verilmiştir.
Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların veraset ve intikal vergisinin
konusuna giren menkul mallarla ilgili herhangi bir işlem dolayısıyla para
veya senet (tahvil, hisse senedi gibi) verebilmek için mükelleflerden, bu
verginin ödenmiş olduğuna dair ilgili vergi dairesinden verilmiş bir belge
istemeleri gerekir.
Belge ibraz edilmediği takdirde, mirasa dâhil menkul malı elinde bulunduran
kurum veya kuruluşça veraset yolu ile intikallerde %5, ivazsız intikallerde
%15 oranında vergi karşılığı olarak tevkifat yapılacaktır.
Ayrıca, bankalardaki kiralık kasa sahiplerinin ölümü halinde, vergi dairesinin
yetkili memuru hazır bulunmadıkça kasanın açılmasına ve bu memur
huzurunda tespit yapılmadıkça, muhteviyatının mirasçılar veya kanuni
temsilcileri veya vekilleri tarafından alınmasına izin verilmesi mümkün
bulunmamaktadır.
İKİNCİ BÖLÜM
DİĞER VERGİSEL
YÜKÜMLÜLÜKLER
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
www.gib.gov.tr 25
1- VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER
Miras bırakanın işletme sahibi olması halinde, ölüm olayı işi bırakma
hükmünde olup, bu durumun 1 ay içerisinde vergi dairesine bildirilmesi
gerekmekte olup, mirası reddetmemiş bir mirasçının ölüm olayını bildirmesi
yeterli bulunmaktadır.
Ölüm halinde ölen kişinin fiilinden kaynaklanan vergi cezaları silinir. Ancak
gecikme zam ve faizleri ceza niteliğinde olmadığından mirası kabul eden
mirasçılardan miras hisseleri oranında talep edilecektir.
MURİSİN İŞİNİ DEVRALAN MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU
• Murisin ölümünden itibaren mirasçıların aynı işe aralıksız devam
etmeleri halinde, ölüm tarihi muris için işi bırakma, mirasçıları
için ise işe başlama olarak kabul edilecektir. İşe devam edecek
olan mirasçıların ölüm tarihini takip eden 1 ay içinde bildirimde
bulunmaları durumunda, işe başlama bildiriminin zamanında
yapıldığı kabul edilecek ve mirasçıların mükellefiyetlerinin murisin
ölüm tarihinden itibaren tesis edilmesi gerekecektir.
• İşe devam eden mirasçıların, murisin mevcut defter ve belgelerini
ölüm tarihini içeren hesap dönemi sonuna kadar kullanmaları
mümkündür.
• Bu durumda, murisin faaliyetine yönelik hesaplarının ölüm tarihi
itibariyle kapatılması ve işe devam eden mirasçıların hesaplarının
ise yeniden açılması gerekmektedir.
• Ayrıca, işe devam eden mirasçıların söz konusu hesap döneminin
son ayı içinde yeni hesap dönemi için kendi adlarına defter
tasdik ettirmeleri ve usulüne uygun olarak belgelerini anlaşmalı
matbaalara bastırmak veya notere tasdik ettirmek suretiyle
kullanmaları gerekmektedir.
• Miras bırakana ait ödeme kaydedici cihazların mali bilgileri tespit
edilerek ve mükellefiyetle ilgili kısımlarda değişiklik yapılmak
suretiyle kullanılması mümkündür. Söz konusu değişiklikler
yapılmadığında ilgili belgeler hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
26 www.gib.gov.tr
ÖLÜM HALİNDE MİRAS BIRAKANIN BORÇLULARININ TAKİBİ
• Ölüm halinde miras bırakanın borçlularının takibi mirasın kabul
veya reddine göre mirasçılar nezdinde yapılacaktır. 3 aylık bekleme
süresinin işlememesi için mirasçılar idareye sözlü irade beyanında
bulunarak mirası ve takibin devam etmesini kabul ettiklerini
bildirebilirler. Bu durumda, vergi dairesi tarafından yapılacak takip
ölüm tarihi dâhil 3 gün duracaktır.
• Daha sonra idare tereke üzerinde takibe devam edebilir. Kesin
bir irade beyanı olmazsa veya mirasçılardan biri bile mirası talep
ettiklerini açıkça beyan etmezse takip 3 ay için uzayacak ve
gecikme zammı işlemeye devam edecektir.
• Tereke defterinin tutulması halinde defterin mirasçılarca kabulüne
kadar takip durur. Deftere yazılmasa bile amme alacağı mirasçıdan
talep edilir.
2- GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER
Gelir Vergisi Kanununun 92 nci maddesinde ölüm halinde beyanname
vermek için ölüm tarihinden itibaren dört aylık bir süre belirlenmiştir. Yani
ölüm halinde içinde bulunulan yıla ait ve geçmiş yıla ait beyanname dört
ay içinde verilmelidir.
Vefat eden mükelleflere ait - ölüm tarihinin içinde bulunduğu
takvim yılı başından ölüm tarihine kadar olan döneme tekabül eden
(GMSİ+ÜCRET+DKİ+MSİ) - kıst dönem beyannameleri (1001 D
Kodlu Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi) https://ebeyanname.gib.
gov.tr/index.html adresindeki Beyanname Düzenleme Programı (BDP)
üzerinden elektronik ortamda verilebilmektedir.
Örneğin, 20 Şubat 2019 tarihinde vefat olayı olmuşsa beyanname
verme ödevi mirasçılar tarafından 20 Haziran 2019 tarihine kadar yerine
getirilmelidir. Burada geçmiş yıl beyannamesi için farklı bir tarih belirlenmesi
söz konusu değildir.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
www.gib.gov.tr 27
Gelir Vergisi Kanunu açısından, kira geliri elde eden mükelleflerin gelecek
yıllara ait olup peşin tahsil ettiği kiraların gelecek yıl beyan edebilmelerine
imkân sağlayan hükme, ölüm dolayısıyla bir istisna getirilmektedir. Buna
göre; mirasçıların bu gelirleri, içinde bulunulan yılın geliri olarak beyan
etme zorunluluğu vardır.
Mükellefin muhtasar beyanname ile ilgili bir yükümlülüğü varsa beyanname
verme süresi aynı şekilde 3 ay uzayacaktır.
Gelir Vergisi Kanununda belirtilen 4 aylık süre sadece yıllık beyanname
için geçerlidir. İçinde bulunulan dönemde kişi ölmüşse, içinde bulunulan
yılın gelir vergisi beyannamesinin de verilmesi gerekir. Ancak daha sonraki
dönemler için geçici vergi verilmeyecektir.
Bununla birlikte geçici vergi beyannamesi kıst dönem için verilecek yıllık
gelir vergisi beyannamesinden sonra verilmez.
BEYAN EDİLEN VERGİNİN ÖDENMESİ
Vergi Usul Kanununun 112 nci maddesine göre memleketin terki ve
ölüm gibi mükellefiyetin kalkmasını gerektiren haller dolayısıyla beyan
üzerine tarh olunan vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenir.
Bununla birlikte, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun gereğince teminat gösterildiği takdirde, vergiyi ödeme süresi
ilgili vergi kanunu uyarınca belli edilmiş taksit süresine kadar veya
taksit süresi geçmişse söz konusu taksitin beyanname verme süresinin
sonundan itibaren 3 ay uzatılması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu açısından diğer bazı haklar ise şöyledir:
• Ölüm dolayısıyla verilen tazminatlar ile yapılan yardımlar gelir vergisinden
istisnadır.
• Kanunla kurulan sosyal sigorta kuruluşlarının ve Sosyal Sigortalar
Kanununun geçici 20 nci maddesi gereğince kurulan sandıkların dul ve
yetimler için verdikleri tazminat ve yardımlar da gelir vergisinden istisna
edilmiştir.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
28 www.gib.gov.tr
• Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde belirtilen serbest meslek
erbabının, sadece kendilerinin değil kanuni mirasçılarının da telif
kazançları ve ihtira beratı istisnasından yararlanabilme hakları vardır.
Bu istisnadan yararlananlar için 94 üncü maddeye göre tevkif edilen
vergi nihai vergi olmakta ve ilgili maddedeki faaliyetlerinden dolayı
beyanname verme yükümlülükleri bulunmamaktadır.
• Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesine göre, faaliyeti
durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki
faaliyetin ölüm nedeniyle eş ve çocuklar tarafından devralınması halinde
de genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanılması mümkün
bulunmaktadır.
• Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde düzenlenen basit usulün
genel şartlarında, iş sahibinin vefat etmesi halinde dul eşin veya küçük
çocuklarının adına işe devam edilmişse bunların işin başında bilfiil
bulunmamaları söz konusu şartları bozmayacaktır.
• Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde vergilendirilmeyecek değer
artış kazancı düzenlenmiştir. Buna göre ferdi bir işletmenin sahibinin
ölümü halinde kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam
olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dâhil iktisadi kıymetlerin
kayıtlı değerleriyle bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilânçonun
aktif ve pasifi ile birlikte aynen devralınması gelir vergisinden istisna
edilmiştir. Bunların işin başında bilfiil bulunmamaları söz konusu şartları
bozmayacaktır.
3- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER
Örnek: Üç aylık vergilendirme dönemine tabi gerçek usulde vergilendirilen
KDV mükellefi 15 Haziran 2019 tarihinde öldüğünde, ölüm tarihine kadar olan
döneme ait yani 1 Nisan–15 Haziran 2019 dönemine ait KDV beyannamesi,
1 Temmuz ile 28 Ekim 2019 tarihleri arasında verilir. Beyanname verme
süresinin son günü 28 Ekim 2019 tarihidir.
Mükellefin ölümü halinde, KDV beyannamesinin verilme süresine
üç ay eklenir.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
www.gib.gov.tr 29
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun (17/4-c) maddesi ile 193
sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81'inci maddesi kapsamında yapılan devir
işlemleri KDV'den istisna edilmiştir. Buna göre, Gelir Vergisi Kanununun 81
inci maddesinde gelir vergisine tabi tutulmayacak değer artış kazançları
kapsamında yer alan ve mükellefiyeti sona eren işletme tarafından yeni
işletme veya şirkete devredilen bütün mal ve haklar için düzenlenecek
faturada KDV hesaplanmaz.
Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanunî mirasçılar tarafından
işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye
dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter
tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması
halinde KDV hesaplanmayacaktır.
 Ayrıca, muris adına verilen son katma değer vergisi beyannamesinde
"sonraki döneme devreden katma değer vergisi" olarak beyan edilen bir
tutar bulunması halinde bu tutar, mükerrer indirime yol açmayacak şekilde
indirim konusu yapılabilir.
Varisler tarafından işletmenin faaliyetinin devam ettirilmemesi halinde
işletme aktifine kayıtlı ticari mal, demirbaş ve taşınmazlar üzerinden
KDV Kanununun 3/a maddesi uyarınca KDV hesaplanması, hesaplanan
KDV'nin ise mirasçılar tarafından muris adına verilecek son dönem KDV
beyannamesinde beyan edilmesi gerekmektedir.
4- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKENLER
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (15/2-a) maddesine göre,
Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanların,
veraset yoluyla intikaller hariç ilk iktisabında istisna uygulanan malların
istisnadan yararlananlar dışındakilerce iktisabında, ilk iktisabındaki matrah
esas alınarak adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, kayıt ve tescili
tarihinde geçerli olan oran üzerinden, bu tarihte özel tüketim vergisi
alınmakta, ancak bu husus Kanunun 7 nci maddesinin (2) ve ( numaralı
bentleri çerçevesinde istisnadan yararlananlar tarafından bu istisnadan
yararlanılarak iktisap ettikleri kayıt ve tescile tabi malları 5 yıldan fazla
kullanarak elden çıkarmaları durumunda geçerli bulunmamaktadır.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
30 www.gib.gov.tr
Dolayısıyla, malul ve engelliler tarafından Kanunun 7/2 nci maddesinde
yer alan istisna uygulamasından yararlanılarak satın alınan Kanuna ekli
(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların veraset yoluyla
mirasçılara intikalinde ÖTV aranmamaktadır. Aynı şekilde, Kanunun 7/2
nci maddesi kapsamında istisnadan yararlanılarak iktisap edilen araçların
veraset yoluyla ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal etmesi ve murisin
istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık sürenin bitimine kadar
bütün mirasçılar adına kayıt ve tescilli kalmak koşuluyla, sonradan üçüncü
kişilere satışında da ÖTV uygulanmamaktadır.
Ancak, söz konusu istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtların, veraset
yoluyla ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal etmesi ve murisin istisnadan
yararlandığı tarihten itibaren beş yıllık süre dolmadan varisler tarafından
istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devrinde de ÖTV aranmaktadır.
Öte yandan, Kanunun 7/2 nci maddesi kapsamında istisnadan yararlanarak
araç iktisap etmiş olan malul ve engellinin ölümü üzerine aracın mirasçılara
intikalinden sonra diğer mirasçıların kendi hisselerinden bir mirasçı lehine
feragat etmeleri ve aracın tek bir mirasçı adına tescil edilmesi durumunda
ÖTV yönünden aşağıdaki şekilde işlemler tesis edilecektir.
Muristen mirasçılara sadece söz konusu aracın intikal etmiş olması, bundan
başka mirasçılara intikal etmiş başka bir mal bulunmaması halinde, aracın
miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesinin, devralan mirasçı
açısından kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere
"veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmesi mümkün olmayıp; bu
işlemin, bir ivaz karşılığı yapılmış ise satım, ivazsız olarak yapılmış ise bağış
olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup, bu durumda ÖTV Kanununun
(15/2-a) maddesi uyarınca, ilk iktisabında ÖTV istisnası uygulanan söz
konusu aracın ilk iktisabındaki matrah üzerinden (miras hissesinin karşılığını
teşkil eden kısım hariç), mirasçı adına kayıt ve tescil tarihindeki orana göre
ÖTV beyan edilerek ödenmesi ve düzenlenecek ÖTV ödeme belgesinin ilgili
tescil kuruluşuna verilmek suretiyle mirasçı adına kayıt ve tescil işlemin
yapılması gerekmektedir.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
www.gib.gov.tr 31
Muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekede söz konusu taşıtın yanı
sıra başkaca mal ve/veya hakkın bulunması halinde diğer mirasçıların
lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini
gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan taşıtın
lehine feragat edilen mirasçıya intikali de esas itibarıyla "veraset yoluyla
intikal" olarak değerlendirilmekle birlikte, Kanunun (15/2-a) maddesi
kapsamında ÖTV aranmaması için terekede yer alan diğer mal ve/veya
hakların değerinin taşıtın değeri ile mütenasip olması gerekmektedir.
Aksi takdirde, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı
devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkında (miras payına)
karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu işlem "veraset yoluyla intikal"
olarak değerlendirilmemektedir. Bu durumda, diğer mirasçıların vereceği
feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçı tarafından, taşıt üzerindeki
kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısım hariç olmak
üzere, Kanunun (15/2-a) maddesi çerçevesinde hesaplanan ÖTV'nin beyan
edilip ödenmesi gerekmektedir. Örneğin, istisnadan faydalanılan taşıtın
engellinin vefatı üzerine iki mirasçıya intikal etmesi ve mirasçılardan birinin
taşıtı, diğerinin ise terekede taşıt dışındaki varlık olan beş cumhuriyet
altınını alması ve bu hususta mirasçıların anlaşmaları durumunda, bahse
konu cumhuriyet altınlarının toplam değeri taşıtın değeriyle mütenasip
olmadığından, feragatname düzenlense dahi, terekede birden fazla mal
ve/veya hak bulunması kapsamında ÖTV'siz işlem tesis edilmez.
Bunun yanı sıra, söz konusu uygulamada, ÖTV'den müstesna olarak ilk
iktisabı yapılan taşıt dışında herhangi bir mal ve/veya hakkın "birden fazla
mal ve hak" kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu mal ve/
veya hakkın veraset ve intikal vergisi beyannamesine dahil edilmiş olması
gerekmekte olup, mezkûr beyannameye dahil edilmeyenler "birden fazla
mal ve/veya hak" kapsamında değerlendirilmemektedir.
Taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi ve bu mirasçının
Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasında
aranan şartları ve nitelikleri haiz olması durumunda, terekenin birden
fazla mal ve/veya haktan ibaret olup olmadığına bakılmaksızın, bu devir
işlemi dolayısıyla ÖTV aranmamaktadır. Bu durumda, malul veya engellinin
Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile 15 nci
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
32 www.gib.gov.tr
maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında maluliyet ve
engellilik durumu nedeniyle ÖTV'siz taşıt iktisap etmemiş olması veya
iktisap tarihinden itibaren beş yıllık sürenin geçmiş olması gerekmektedir.
Bahse konu ÖTV uygulaması bakımından diğer mirasçıların tek bir mirasçı
lehine araçla ilgili miras haklarından feragatini gösterir belgenin noter
onaylı olması yeterlidir.
Öte yandan, malul veya engelli tarafından iktisabı yapılan taşıtın, kayıt ve
tescil ettirilmeden malul veya engellinin vefat etmesi durumunda, mezkûr
istisna uygulamasından yararlanılamamakta; bu durumda taşıtın mükellefe
iade edilmemesi halinde, mirası reddetmeyen varis/varisler tarafından kayıt
ve tescilden önce taşıta ait ÖTV'nin beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun, hayatını kaybetmiş harp veya
vazife malulü sayılanların yakınlarının taşıt alımında istisna uygulamasına
ilişkin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının ( numaralı bendi kapsamında
ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikalinde başkaca bir şart
aranmaksızın bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmamaktadır. Varislerin,
mezkûr bentte sayılan kişilerden olmaması veya bentte sayılanlardan olmakla
birlikte daha önce söz konusu istisnadan yararlanan kişi lehine haklarından
feragat etmiş olması, söz konusu taşıtın vergi ödenmeksizin veraset yoluyla
intikaline engel teşkil etmemektedir. Ancak, ÖTV uygulanmaksızın varislere
intikal eden taşıtın murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren beş
yıllık süre dolmadan varisler tarafından istisnadan yararlanamayanlara
satışı veya devrinde ÖTV aranmaktadır.
Diğer taraftan, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun geçici 7
nci maddesinde düzenlenen ticari taşıtların yenilenmesinde istisna
uygulamasında, istisna uygulamasından yararlanılmak suretiyle yenilenen
taşıtın, yeni taşıtın iktisap tarihinden itibaren iki tam yıl içinde satılması,
devredilmesi veya sair suretle işletme kayıtlarından çıkarılması şart olup,
söz konusu taşıtla ilgili olarak, üçüncü kişilere yapılan satış veya devir
işlemlerine ilişkin noter devir belgelerinin birer örneğinin, aynı süre içinde,
yeni taşıtın ilk iktisapla ilgili işlemlerini gerçekleştiren vergi dairesine
ibraz edilmesi gerekmektedir. İstisnadan yararlananın ölümü halinde bu
yükümlülüklerin yasal varislerince yerine getirilmesi gerekmektedir.
DİĞER VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER
www.gib.gov.tr 33
Ayrıca, 4760 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde düzenlenen istisna
uygulaması kapsamında iktisap edilen taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren
üç tam yıl geçmeden, veraset yoluyla intikaller hariç, satış veya devrinde,
taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas alınarak, devir (kayıt ve tescil)
tarihindeki oran üzerinden hesaplanan ÖTV, adına kayıt ve tescil işlemi
yapılandan, şehiriçi ticari yolcu taşımacılığı veya ticari yük taşımacılığı
faaliyetinden çekilmesi halinde ise taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas
alınarak, faaliyetten çekilme tarihindeki oran üzerinden hesaplanan
ÖTV, istisnadan yararlanandan aranmaktadır. Bu kapsamda, söz konusu
istisnadan yararlanılarak iktisap edilen taşıtın veraset yoluyla intikalinde
ÖTV aranmamaktadır. Ancak, ÖTV ödenmeksizin veraset yoluyla intikal
eden taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren üç tam yıl geçmeden satış veya
devrinde, adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, ticari faaliyetten çekilmesi
halinde ise varislerden ÖTV aranmaktadır.
"Veraset ve İntikal Vergisinin Beyanı"
broşürüne ulaşmak için tıklayınız.